بعضی غذاها این قابلیت را دارند که جلوی احساس گرسنگی را بگیرند. اما آیا هیچ غذایی واقعا می‌تواند اشتهای ما را از بین ببرد؟
سبد خرید هفتگی شما احتمالا همیشه پر از بسته‌های مواد غذایی است که روی‌شان نوشته شده حاوی خوراکی‌های خوش‌طعم، تازه و مفید هستند. بعضی از این محصولات هم ممکن است ادعا کنند برای زمانی طولانی‌تر شما را سیر نگه می‌دارند. اما آیا واقعا ممکن است یک غذا بتواند اشتهایمان را از بین ببرد؟
گری فراست، مدیر بخش تغذیه و رژیم غذایی دانشگاه امپریال کالج لندن می‌گوید در حالی که بنا بر برخی مطالعات، مصرف بعضی انواع مواد غذایی از جمله زنجبیل و فلفل تند (چیلی) می‌تواند حس گرسنگی را کاهش دهد اما باید این را هم در نظر گرفت که در این مطالعات اغلب مقادیر بسیار زیادی غذا استفاده می‌شود و تاثیرات آن روی حیوانات مورد بررسی قرار می‌گیرد.
به گفته او محققان هنوز در رابطه با تاثیر این مواد غذایی روی انسان به نتیجه‌ای قطعی نرسیده‌اند.
اما مری- جان لودی، استاد تغذیه دانشگاه ایالتی بولینگ گرین در اوهایوی آمریکا، به منظور بررسی خواص ضد‌اشتهای کپسایسین موجود در فلفل تند (ماده شیمیایی که دلیل اصلی تندی فلفل‌هاست و بعد از مصرف آن‌ها باعث افزایش دمای بدن و احساس گرما می‌شود) مطالعه‌ای انجام داده و سعی کرده از این ماده خوراکی به اندازه متوسط مصرف آن در رژیم غذایی معمولی انسان‌ها استفاده کند.
او این آزمایش را با اضافه کردن تدریجی فلفل تند به وعده‌های غذایی خود در خانه آغاز کرد تا به برآوردی واقع‌گرایانه از میزان مطبوع این ماده غذایی برای ذائقه یک فرد ساکن ایالات غرب میانه آمریکا دست یابد.
او پس از آن ۲۵ داوطلب را در ۶ نوبت به آزمایشگاه خود دعوت و برایشان سوپ گوجه فرنگی سرو کرد. شرکت‌کنندگان ۴ ساعت و نیم بعد از خوردن سوپ در آزمایشگاه می‌ماندند تا سطح اشتها و میزان انرژی مصرفی‌شان به طور مرتب اندازه‌گیری شود. سپس دوباره به آن‌ها سوپ گوجه فرنگی داده می‌شد و این بار آن‌ها می‌توانستند هر چه قدر که می‌خواهند از آن میل کنند.
طبق این آزمایش، شرکت‌کنندگان طی چهار ساعت و نیم بعد از خوردن سوپ حاوی یک گرم فلفل تند، ۱۰ کالری بیشتر انرژی مصرف کردند.
آن دسته از شرکت‌کنندگان که به طور معمول تنها یک بار در ماه فلفل تند می‌خوردند، گفتند بعد از خوردن سوپ کمتر می‌توانستند به غذا فکر کنند و در مقایسه با آن‌هایی که هفته‌ای سه بار یا بیشتر فلفل تند مصرف می‌کردند، در وعده دوم ۷۰ کالری کمتر غذا خوردند.
خانم لودی این آزمایش را بار دیگر به جای سوپ با کپسول‌های حاوی فلفل تند انجام داد و متوجه شد افزایش چربی سوزی تنها پس از خوردن سوپ گوجه حاوی این ماده غذایی اتفاق می‌افتد.
او می‌گوید: «این موضوع گویای نکته‌ای مهم در رابطه با تجربه احساس سوزش در دهان است.»
با این حال، ۱۰ کالری اضافی که بدن پس از مصرف یک وعده غذای تند می‌سوزاند بسیار اندک است و در طولانی مدت اثری نخواهد داشت.
به عقیده گری فراست این دست مطالعات که تنها روی اثرات کوتاه مدت مواد غذایی بر اشتها تمرکز دارند در نشان دادن اثرات بلند مدت ناتوان بوده‌اند.
بررسی ۳۲ تحقیق مشابه دیگر نشان داده که شواهد محکمی مبنی بر این که فلفل تند، همین‌طور چای سبز باعث از بین رفتن اشتها می‌شوند، وجود ندارد.
اما یکی دیگر از مواد اصلی در رژیم غذایی ما که شایعه شده در کاهش گرسنگی تاثیر دارد، قهوه است.
متیو شوبرت، استادیار رشته حرکت‌شناسی در دانشگاه ایالتی کالیفرنیا به بررسی تحقیقاتی که تاکنون انجام شده پرداخته تا دریابد آیا ممکن است قهوه حاوی ماده‌ای باشد که بتواند اشتها را از بین ببرد.
برخی از این تحقیقات نشان داده که خوردن قهوه سرعت تخلیه معده را اندکی افزایش می‌دهد، این یعنی مدت زمان انتقال غذا از معده به روده کوچک که با افزایش گرسنگی ارتباط مستقیم دارد، کاهش می‌یابد.
اما هیچ مطالعه‌ای نشان نداده که مصرف قهوه اثر فیزیولوژیکی ویژه‌ای بر بدن دارد که می‌تواند اشتها را کم کند.
شوبرت می‌گوید حتی اگر تحقیقی در آینده ثابت کند که قهوه به نوعی اشتها را کم می‌کند، باز هم احتمالا صحبت از مصرف ۱۰۰ یا ۲۰۰ کالری کمتر در روز در میان خواهد بود که این بسیار ناچیز است.
محققان علاوه بر این، روی درشت مغذی‌ها و اثرات احتمالی آن‌ها بر اشتها تحقیقاتی انجام داده‌اند.
فیبر یکی از درشت مغذی‌هاست که گفته می‌شود ما را برای مدت طولانی‌تری سیر نگه می‌دارد. برخی مطالعات جمعیتی هم نشان داده‌اند که مصرف فیبر بیشتر در کند شدن روند افزایش وزن موثر است ، هر چند به گفته فراست این تنها در صورتی اتفاق می‌افتد که افراد مقادیر بسیار زیادی فیبر مصرف کنند.
او می‌گوید: «توصیه می‌شود روزانه ۳۰ گرم فیبر مصرف کنیم اما بیشتر مردم در بریتانیا در رژیم غذایی روزانه خود چیزی حدود ۱۵ گرم فیبر دریافت می‌کنند. اگر این میزان را تا ۳۰ گرم بالا ببریم تاثیرش را بر اشتهایمان خواهیم داد هر چند این اثر بعد از مدتی به تدریج کمرنگ می‌شود.»
پروتئین یک درشت مغذی دیگر است که مشخص شده در کاهش اشتها موثر است اما این نتیجه‌ایست که پس از انجام آزمایشی در مقیاس کوچک حاصل شده است.
برای کشف این مساله که کدام درشت مغذی‌ها حس سیری بیشتری ایجاد می‌کنند، تحقیقات زیادی انجام شده است اما هیچ‌یک به پاسخی روشن دست نیافته‌اند.
یان کورنیل، استادیار علم بازاریابی و علوم رفتاری دانشگاه بریتیش کلمبیا در ونکوور کانادا می‌گوید: « یافته‌ها نشان می‌دهند که پروتئین احتمالا بیشتر ما را سیر می‌کنند اما نتایج چندان واضح نیستند و تاثیرات هم معمولا اندک هستند. مقایسه انواع مختلف درشت‌مغذی‌ها هم کار دشواری است.»
مارتین کوهلمایر، استاد تغذیه دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه چپل هیل در کارولینای شمالی آمریکا می‌گوید بهتر است به جای تمرکز روی مواد غذایی خاص موثر در کاهش اشتها، مطمئن شویم به اندازه کافی آب مصرف می‌کنیم چون نوشیدن آب برای مدتی جلوی اشتهایمان را می‌گیرد.
تحقیقات نشان داده نوشیدن دو لیوان آب قبل از غذا خوردن در کاهش اشتها موثر است.
به عقیده فراست، هر‌گونه تغییر در میزان اشتها در سطح فیزیولو‌ژیک بسیار اندک و کوتاه مدت خواهد بود، چون با در نظر گرفتن عملکرد طبیعی بدن منطقی نیست که غذایی وجود داشته باشد که بتواند اشتها را کاهش دهد.
او می‌گوید: «تنها در سال‌‌های اخیر است که ما در غرب در غذا خوردن زیاده‌روی می‌کنیم. انسان در طول دوران تکامل با غذایی اندک زندگی کرده و فیزیولوژی بدن‌اش به گونه‌ایست که او را به سوی غذا خوردن سوق می‌دهد. اگر ماده‌ای غذایی وجود داشت که اشتها را از بین می‌برد، انسان باید برای زنده ماندن به طور کامل از آن دوری می‌کرد.»
به گفته کوهلمایر، دلیل دیگر در اثبات این که هیچ خوراکی یا نوشیدنی اساسا نمی‌تواند برای مدتی طولانی اشتهایمان را از بین ببرد این است که بدن طوری طراحی شده که وزن تقریبا ثابتی داشته باشد.
او می‌گوید: «بدن ما دارای ساز و کارهایی است با شدت هر چه تمام‌تر از وزن‌مان دفاع می‌کند. از نقطه نظر تکاملی، گرسنگی بزرگ‌ترین تهدید برای بشر به حساب می‌آمد، نه فقط به این دلیل که منجر به مرگ می‌شود بلکه چون علاوه بر آن ضعف بدن و آسیب‌پذیری بیشتر ما در برابر بیماری‌های عفونی را به همراه دارد.»
به گفته کوهلمایر، سیستم تنظیم میزان غذای مصرفی، یکی از پیچیده‌ترین سیستم‌ها در بدن ما است.
او می‌گوید: «اگر بدن را به عنوان یک ماشین بزرگ با همه اجزای سازنده مختلفش در نظر بگیریم،علاوه بر دانستن این که چه غذاهایی نباید بخوریم، باید حواس‌مان باشد که به اندازه کافی آب، درشت‌مغذی و ریز مغذی مصرف کنیم.»
کوهلمایر در ادامه می‌گوید برخی مواد غذایی هستند که کمبود آن‌ها باعث تحریک اشتها می‌شود.
او می‌گوید: «این یک سیستم کامل است که باید به طور مداوم تکرار و بازسازی کنیم. از کجا باید بدانیم که بدن‌مان به چه چیزی نیاز دارد و هر غذای حاوی چه موادی است؟ سیستم‌های مهم و بسیار قدرتمندی برای تحریک اشتها در بدن وجود دارند.»
کوهلمایر می‌گوید بهترین راه مدیریت اشتها داشتن یک رژیم غذایی متعادل است تا بدن برای جبران کمبودهای خود نیاز به خوردن غذای بیشتر حس نکند.
اما راه گریز در این میان این است که بتوان از نظر روانی اشتها را تحت تاثیر قرار داد، موضوعی که دهه‌هاست ذهن پژوهشگران را به خود مشغول کرده است.
یک مقاله که سال ۱۹۸۷ منتشر شده توضیح می‌دهد که دیدن و بوییدن غذا سیگنال‌هایی را به بدن ارسال می‌کند تا برای هضم آن آماده شود.
در این مقاله آمده است که غذا زمانی بیشترین تأثیر را بر اشتها خواهد داشت که انتظار داشته باشیم ما را سیر کند.
یک مطالعه نشان داده که با خوردن غذاهایی که در برچسب آن‌ها گفته شده «سیر‌کننده» هستند زودتر احساس سیری می‌کنیم تا زمانی که روی همان غذا برچسب «غذای سبک» خورده باشد.
سبد خرید هفتگی ممکن است شامل غذاهایی باشد که ادعای می‌کنند می‌توانند زمان طولانی‌تر ما را سیر نگه دارند اما به نظر می‌رسد تنها یک روش با فراینده‌های تکاملی بدن انسان سازگاری دارد: داشتن رژیم غذایی متعادل که شامل همه مواد غذایی مورد نیاز بدن و میزان آب کافی باشد.
هر چند نمی‌توان طبیعت را گول زد و برای زمانی طولانی گرسنگی را از خود دور کرد، اما یک رژیم غذایی متعادل می‌تواند جلوی حس گرسنگی ناشی از کمبود برخی مواد غذایی را بگیرد.
