آیا عسل میتواند برای نوزادان مضر باشد؟

هرگز به کودک زیر یک سال نباید عسل داد که برای سلامتی او مضر است. دادن عسل به نوزاد زیر یک سال باعث بروز مسمومیت بوتولیسم Botulism می شود.

بوتولیسم در اثر اسپورهای باکتری بوتولینم بوجود می آید. اسپورهای این باکتری به مقدار زیادی در خاک ، گرد و غبار و عسل وجود دارد. اگر این اسپورها توسط افراد بزرگسال بلعیده شوند، تأثیر بدی بر آنها ندارند. ولی اگر وارد بدن نوزاد شوند، در مجرای گوارشی او تکثیر می یابند و باعث تولید سم بوتولینوم Botulinum می شوند. حتی اگر برای شیرین شدن سر پستانک نوزاد، عسل به آن بمالید، چنین واکنشی را در بدن او ایجاد خواهد کرد.

سم بوتولینوم به عنوان کشنده ترین سم برای انسان شناخته شده است. مقدار کشنده آن یک ده میلیونیم میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است که این مقدار با چشم غیرمسلح دیده نمی شود. اگر این مقدار بسیار جزئی وارد جریان خون شود ، در کمتر از چند دقیقه با فلج کردن عضلات تنفسی، باعث مرگ فرد می شود.

دادن عسل به نوزاد زیر یک سال باعث بروز مسمومیت بوتولیسم می شود.بوتولیسم نوزادان، در تمام قاره ها به جز آفریقا وجود دارد.

بوتولیسم می تواند توسط خاک یا گرد و غبار ( به خصوص گرد و خاک کیسه جارو برقی ) در نوزاد ایجاد شود، ولی خوردن عسل، مهم ترین عامل بروز این مسمومیت است. مسمومیت بوتولیسم در نوزادان زیر یک سال اتفاق می افتد ، ولی بیشتر تا سن ۶ ماهگی است. خوشبختانه در بیشتر موارد، مقدار سم آنقدر کم است که مسمومیت غیرقابل تشخیص است.

اولین علامت بوتولیسم در نوزاد ، یبوست است( البته یبوست در بسیاری از نوزادان شایع است و خطری هم ندارد ) که ۳ تا ۳۰ روز بعد از خوردن عسل بروز می کند. در طی روزهای بعدی نوزاد دچار ضعف ، بی میلی به غذا، کاهش اشتها و گریه کردن ضعیف می شود.

اگر بیماری پیشرفت کند، نوزاد کمتر و کمتر حرکت می کند و آب از دهانش می ریزد. عمل مکیدن و بازکردن دهان کاهش می یابد. عدم کنترل سر نیز از علائم جدی این بیماری است. حتی تنفس ضعیف ممکن است به تدریج یا بطور ناگهانی بروز کند.

پس اگر کودک سالمی دچار علائم بالا شد یعنی یبوست همراه با ضعف در مکیدن و گریه کردن یا نفس کشیدن، باید او را نزد پزشک ببرید ، زیرا ممکن است دچار بوتولیسم شده باشد، مگر اینکه علت دیگری برای این ضعف وجود داشته باشد.

اگر پزشک تشخیص داد که کودک دچار بوتولیسم شده است، بایستی برای مدت یک ماه در ICU تحت مراقبت ویژه باشد ( با سیستم تهویه خودکار و غذاخوردن متناوب از راه لوله ). بعد از آن برای مدت دو هفته هم در بیمارستان بستری شود.

اگر پزشک بوتولیسم را به درستی و فوری تشخیص دهد و نوزاد هم سریعاً تحت درمان و مراقبت قرار بگیرد، هیچ خطری سلامتی نوزاد را تهدید نخواهد کرد و می تواند کاملاً بهبود یابد. میزان مرگ ناشی از این مسمومیت در نوزادان بستری در بیمارستان کمتر از یک درصد است.

اخیراً یک پادزهر برای این مسمومیت کشف شده است که می تواند مدت زمان بستری شدن در بیمارستان و ICU را کاهش دهد. مؤثرترین روش برای جلوگیری از مسمومیت بوتولیسم در نوزاد، ندادن عسل به اوست. شیر مادر نیز شدت بوتولیسم را کاهش می دهد.

بنابراین علی رغم فواید فراوان عسل، مصرف آن در کودکان زیر یک سال مجاز نمی باشد و برای سلامتی آنها مضر است.

تداخلات خوراکی با عسل

امکان تداخل غذایی با مصرف همزمان برخی موادغذایی وجود دارد اما متاسفانه تاکنون تحقیقات کامل و وسیعی روی این تداخل‌ها انجام نشده که بتوان نتیجه آنها را به شکل مقاله‌های علمی چاپ و به آن استناد کرد. یعنی بیشتر باورها در مورد تداخل موادغذایی مختلف که در میان مردم رواج دارد، به‌صورت تجربی شکل گرفته‌اند. برخی از این باورها درست و برخی دیگر نادرست هستند و نمی‌توان آنها را به تمام مردم با طبع و مزاج‌های مختلف تعمیم داد.

عسل کاملا بی ضرر است؟

بسیاری از افراد به تصور اینکه عسل بیماری‌زا نیست آن را بی‌رویه مصرف می‌کنند و علت آن این است که در بسیاری از رسانه به مشکلات ناشی از مصرف شکر و قند پرداخته‌شده است و عوارض مصرف زیاد از حد عسل کمتر رسانه‌ای شده است.

بر اساس تحقیقات پزشکی به‌طورقطع مصرف عسل از شکر و قند برای افراد بهتر است اما همگان باید در مصرف این ماده مهم غذایی نیز رعایت‌های پزشکی را مدنظر قرار دهند.

اتفاقی که در مصرف بیش‌ازحد عسل در بدن می‌افتد دقیقاً مشابه مصرف زیاد شکر است. قند دریافتی زیاد لوزالمعده را وادار به تولید انسولین اضافی می‌کند و مازاد آن در بدن به‌صورت چربی ذخیره می‌شود و این رخداد دقیقاً آغاز فرایند چاق شدن انسان است. مشکلات قلبی و بیماری‌های کبدی عوارض دیگری از زیاده‌روی در مصرف هر نوع قند حتی عسل است.