وقتی نیمه‌شب از خواب بلند می‌شوید و لرزه‌هایی احساس می‌کنید، این نشانه‌ای از تجربه تب، به اصطلاح افزایش موقت دمای بدن، است. تب معمولاً هنگامی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن در مقابل عفونت‌ها فعال می‌شود؛ اما علاوه بر این، دلایل دیگری نظیر بیماری‌های خودایمنی یا عوارض داروها نیز ممکن است باعث تب شوند. حال سوال این است که در حین تب چه فرآیندهایی در بدن رخ می‌دهد؟
دمای بدن انسان هر روز و از شخص به شخص متفاوت است، اما به طور معمول در حدود ۳۷ درجه سانتی‌گراد حفظ می‌شود. این دما محیط مناسبی برای عملکرد بهینه سلول‌های بدن ایجاد می‌کند. هیپوتالاموس، بخشی از مغز، همچون یک ترموستات عمل می‌کند و به‌طور دائم دمای بدن را کنترل می‌کند تا آن را در حدود ۳۷ درجه سانتی‌گراد حفظ نماید.
در صورت عفونت و زمانی که سلول‌های ایمنی به مهاجمان خارجی مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها واکنش نشان می‌دهند، پیروژن‌ها یا مواد شیمیایی تب‌آور آزاد می‌شوند. این مواد به مغز سفر کرده و بر روی نورون‌های حساس به دما در هیپوتالاموس تأثیر می‌گذارند و به آن‌ها می‌گویند که زمان افزایش دما در بدن فرا رسیده است. این نورون‌ها مواد هورمونی مانند پروستاگلاندین‌ها (مخصوصاً PGE2) را آزاد کرده و تب را شروع می‌کنند.
هیپوتالاموس می‌تواند به روش‌های مختلفی دمای بدن را افزایش دهد؛ به عنوان مثال، انقباض رگ‌های خونی را افزایش می‌دهد و با کاهش انتقال حرارت از سطح پوست، میزان گرمایی را کاهش می‌دهد. همچنین می‌تواند با لرزیدن، تولید بیشتر گرما را تشویق کند.
فرآیندهای بیولوژیکی مختلف از جمله انقباض رگ‌های خونی و لرزیدن برخی از اولین خطوط دفاعی بدن در برابر عفونت را شکل می‌دهند؛ این به عنوان التهاب حاد شناخته می‌شود که هدف اصلی آن کنترل عفونت و جلوگیری از گسترش آن است.
به طرز متناقضی، افراد ممکن است همراه با تب لرزه نیز داشته باشند، حتی اگر دمای بدنشان در حال افزایش باشد. این اتفاق به دلیل افزایش موقت ترموستات داخلی بدن است که در حالی که بدن سعی می‌کند به این سطح پایه جدید برسد، احساس سرما می‌کنید.
سوال اینجاست که چرا بدن به گرما نیاز دارد؟ یکی از دلایل ممکن این است که با کاهش سرعت تکثیر سلول‌ها و باکتری‌ها، آلودگی سلول‌ها توسط آن‌ها را کندتر کند. همچنین، دمای بالاتر بدن می‌تواند سیستم ایمنی را به یک ماشین جنگنده بهتر تبدیل کند؛ به عنوان مثال، با افزایش دمای بدن، سلول‌ها با تولید پروتئین‌های گرماشوک (HSPs) مسیرهای ایمنی را برای مبارزه با عفونت فعال می‌کنند. پروتئین‌های گرماشوک معمولاً توسط سلول‌ها و در طول التهاب تنظیم می‌شوند؛ زیرا بدن در تلاش است تا از خود در برابر مهاجمان خارجی محافظت کند.
دکتر کیتی اوهار، مشاور گروه پزشکی دانشگاه دوک، اظهار داشته است: “نوجوانان یا افراد بالغ ممکن است برای چند روز با درجه تب مواجه شوند، بدون اینکه نیاز به مراقبت پزشکی ویژه باشد. اما اگر افراد نگران علائم خود باشند یا بهبودی مشاهده نکنند، بهتر است به پزشک مراجعه کنند.”
گاهی کودکانی که با تب مواجه می‌شوند، ممکن است تشنج‌هایی به نام “تشنج ناشی از تب” را تجربه کنند. این تشنج‌ها ممکن است ترسناک به نظر برسند، اما به طور عمومی به مدت کوتاهی اتفاق می‌افتند و اغلب بی‌ضرر هستند. دکتر اوهار تأکید دارد که والدین باید به‌صورت فوری با پزشک تماس بگیرند، حتی اگر کودک‌شان دوره تب را پشت سر گذاشته باشد. او با تأکید بر اهمیت درجه تب افزود: “بهتر است بر اساس سابقه سلامت خود از پزشک بپرسید که چند درجه تب برای شما مشکل‌زا خواهد بود.”
به‌نظر دکتر اوهار، بسته به سن، مصرف داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن می‌تواند به کاهش علائم تب کمک کند. وی اضافه کرد: استفاده از لایه‌های کمتر لباس، حمام سرد، و مصرف مایعات خنک‌کننده نیز ممکن است در بهبود تب مؤثر باشد. او تأکید دارد که افزایش دمای بدن در طول تب نیاز به زحمت زیادی دارد و برای هر درجه افزایش دما، بدن تا ۱۰ درصد انرژی بیشتری را مصرف می‌کند. به همین دلیل، استراحت در دوران تب اهمیت دارد.
