مردی ۳۸ ساله بارها در نیمه‌شب سعی می‌کند همسرش را به رابطه جنسی وادار کند. زنی متاهل در اواسط دهه ۲۰ زندگی خود در میانه شب به خودارضایی می‌پردازد. این دو نفر یک نقطه مشترک دارند؛ وقتی صبح بیدار می‌شوند، هیچ کدام از این اتفاقات را به یاد نمی‌آورند.
افرادی که دچار این وضعیت می‌شوند، پس از آگاهی از رفتار ناخودآگاه خود، اغلب خجالت‌زده شده و ممکن است از برقراری رابطه‌های عادی نیز پرهیز کنند.
این رفتارها نمونه‌هایی از اختلالی به نام «سکس‌سومنیا» یا «رابطه جنسی در خواب» هستند که به خانواده اختلالات خواب یا «خواب‌پریشی» تعلق دارد. این اختلالات شامل راه رفتن، صحبت کردن، خوردن و وحشت در خواب می‌شوند.
دکتر کارلوس شنک، پروفسور و روانپزشک ارشد در دانشگاه مینه‌سوتا، می‌گوید: «اگرچه ممکن است به نظر برسد مردم در حال انجام عملی هستند که در خواب می‌بینند، اما این رفتارها زمانی رخ می‌دهد که مغز در حالت هشیاری قرار ندارد.»
آقای شنک که سال‌ها روی این نوع اختلالات خواب مطالعه کرده است، توضیح می‌دهد: «این رفتارها اغلب در آهسته‌ترین و عمیق‌ترین مرحله خواب یعنی مرحله ‘خواب امواج آهسته دلتا’ رخ می‌دهند. این وضعیت مانند زنگ هشداری است که در سیستم عصبی مرکزی به صدا در می‌آید و شما را ناگهان از زیرزمین به پشت بام می‌برد.»
وی اضافه می‌کند: «در این حالت، مهارت‌های شناختی شما عمیقاً در خواب هستند، اما بدن شما فعال است. این مرحله خطرناکی است زیرا فرد می‌تواند شروع به راه رفتن و انجام کارها بدون آگاهی کند.»
چالش‌های بررسی و تشخیص سکس‌سومنیا
بررسی «خواب جنسی» دشوار است، زیرا تا زمانی که شریک جنسی افراد مبتلا به آنها چیزی نگویند و افراد به خود آسیب نرسانند، بسیاری از فعالیت‌های جنسی ناخودآگاه خود را نمی‌دانند.
یک مطالعه در سال ۲۰۱۰ از میان هزار بزرگسال در نروژ نشان داد که حدود ۷ درصد آنها حداقل یک بار در طول زندگی خود رابطه جنسی در خواب را تجربه کرده‌اند، در حالی که نزدیک به ۳ درصد با این اختلال زندگی می‌کنند.
جنیفر مونت، استادیار پزشکی خواب و علوم رفتاری در دانشگاه نورث وسترن در شیکاگو، اظهار می‌کند: «برخی افراد با شریک زندگی خود وارد فعالیت جنسی می‌شوند و این برای هیچ یک از آنها آزاردهنده نیست. اما در برخی موارد، افراد بابت آنچه در ناخودآگاه انجام داده‌اند نگران می‌شوند.»
این اختلال می‌تواند زندگی زوج‌ها را مختل کند. دکتر شنک می‌گوید: «مثلاً زنی که در طول شب با همسرش رابطه جنسی برقرار می‌کرد، صبح شوهرش را به اجبار متهم می‌کرد، در حالی که هیچ‌کدام از آنچه اتفاق افتاده را به خاطر نداشت.»
علل و درمان‌های احتمالی سکس‌سومنیا
پیش‌بینی ابتلا به این اختلال دشوار است. برخی افرادی که در کودکی در خواب حرف می‌زنند یا راه می‌روند، ممکن است در بزرگسالی دچار سکس‌سومنیا شوند، اما همیشه این‌طور نیست. احتمال می‌رود عوامل ژنتیکی نیز نقش داشته باشند. برای مثال، اگر یکی از بستگان درجه یک شما مبتلا به این اختلال باشد، احتمال ابتلای شما نیز بیشتر است.
ابتلا به آپنه یا «وقفه تنفسی در خواب» نیز ممکن است محرک این پدیده باشد. در این بیماری، تنفس افراد در خواب به مدت ۱۰ ثانیه تا دو دقیقه متوقف می‌شود.
در حال حاضر درمان قطعی برای این اختلال وجود ندارد، اما داروهایی مانند کلونازپام می‌توانند با موفقیت خواب ناخواسته جنسی را در بسیاری از موارد کنترل کنند.
پزشکان توصیه می‌کنند که رعایت موارد بهداشت خواب مانند کاهش مصرف کافئین و الکل، داشتن برنامه خواب منظم، خنک نگه داشتن اتاق خواب و حذف سر و صدای محیط می‌تواند در کنترل علائم این اختلال مفید باشد.
