پژوهشگران می گویند که افراد مبتلا به اختلالی نادر چهره دیگران را شیطانی و تحریف‌شده می‌بینند. ویکتور شارا، همواره دارای چشمان تیزی بود. اما در یک روز تلخ از زندگی‌اش در نوامبر ۲۰۲۰، ناگهان متوجه شد که چهره‌های افراد اطرافش به نظر شیطانی و تحریف‌شده می‌آیند.
گوش‌ها، بینی و دهان آن‌ها کشیده بود و شیارهای عمیقی در پیشانی، گونه‌ها و چانه آن‌ها به چشم می‌خورد. شارا که ۵۹ ساله از کلارک‌اسویل ایالت تنسی بود، گفت: “اول فکر کردم که در جهانی شیطانی از خواب بیدار شده‌ام. نمی‌توانید تصور کنید چقدر ترسناک بود.”
یکی از افرادی که شارا را می‌شناخت و به افرادی دارای اختلال بینایی آموزش می‌داد، احتمال داد که وی ممکن است دچار اختلال پروسپامتامورفوپسیا (PMO) شده باشد. این اختلال عصبی بسیار نادر موجب می‌شود که چهره‌ها به‌نظر شکل، اندازه و بافت یا رنگ تحریف‌شده بیایند. شارا احساس کرد که علائم او ممکن است نشانه مشکلی باشد و سال گذشته رسماً اختلال او تشخیص داده شد.
براساس گزارش وب‌سایت ان‌بی‌سی نیوز، تحریفات تنها زمانی مشهود بود که او افراد را شخصاً می‌دید و در تصاویر یا صفحه نمایش کامپیوتر ظاهر نمی‌شد. این امر به دانشمندان فرصتی داد تا برای اولین بار چگونگی دیدن چهره‌های غیرعادی برای فرد مبتلا را تجسم کنند.
پژوهشگران کالج دارتموث بازنمایی دیجیتالی از تجربه شارا ایجاد کردند. تصاویر حاصل اخیراً در مجله لنست منتشر شد.
برای ایجاد این تصاویر، از شارا خواسته شد تا تفاوت بین عکس و چهره واقعی افرادی که جلوی او ایستاده‌اند را توصیف کند. سپس پژوهشگران از نرم‌افزار ویرایش‌کننده عکس برای تغییر تصاویر به‌منظور تطابق با توصیفات شارا استفاده کردند.
علائم PMO اغلب پس از چند روز یا هفته برطرف می‌شوند، اما گاهی اوقات ممکن است برای سال‌ها باقی بمانند. شارا گفت که هنوز هم چهره‌ها را شیطانی می‌بیند.
کمتر از ۱۰۰ گزارش موردی از PMO منتشر شده است. پژوهشگران گمان می‌کنند که اختلال ممکن است ناشی از مشکلات در شبکه مغزی باشد که پردازش چهره را انجام می‌دهد، اما هنوز به‌طور کامل متوجه نشده است که چه عاملی موجب این اختلال شده است. برخی موارد ارتباطی با ضربه به سر، سکته مغزی، صرع یا میگرن دارند، اما افراد دیگر بدون تغییرات ساختاری آشکار در مغزشان دچار PMO هستند.
پژوهشگران دو عامل احتمالی مسبب مورد شارا را ارائه دادند. اول اینکه او چهار ماه پیش از شروع علائم PMO مسمومیت با مونوکسید کربن را تجربه کرده بود. دوم اینکه در ۴۳ سالگی آسیب قابل‌توجهی به سرش وارد شده بود و اسکن‌های MRI ضایعه‌ای را در سمت چپ مغزش نشان داده بود.
آنتونیو ملو، نویسنده نخست مقاله که در آزمایشگاه ادراک اجتماعی کالج دارتمورث کار می‌کند، افراد دیگری با علائم PMO را دیده بود که تفاوت زیادی با مورد شارا داشتند. ملو گفت: “برخی می‌گفتند از زمان کودکی چهره‌های دیگران را غیرعادی می‌دیدند. حداقل در موارد آن‌ها مشخص کردن یک رویداد واحد که مسئول بروز اختلال مذکور باشد، غیرممکن است.”
پژوهشگران مشکوک هستند که موارد گزارش‌شده این اختلال کمتر از حد واقعی آن در جامعه باشد. برد دوچین، از نویسندگان مطالعه و پژوهشگر اصلی آزمایشگاه ادراک اجتماعی گفت: “هر چه دو هفته یکبار موردی را مشاهده می‌کنیم که علائم مطابق با اختلال مذکور را دارد.” او افزود که برخی از بیماران که در آزمایشگاه مورد مطالعه قرار می‌گیرند، مشکل خود را به کسی نمی‌گویند زیرا از این موضوع هراس دارند که دیگران چه فکری درباره آن‌ها خواهند کرد.
