دفتر مطالعات اجتماعی مرکز پژوهش‌های مجلس ایران در گزارشی با عنوان «بررسی مشکلات زیرساختی حوزه بهداشت تحت پوشش دانشگاههای علوم پزشکی شهر تهران» با اشاره به اینکه مراقبت‌های بهداشتی، اولین سطح تماس فرد، خانواده و جامعه با نظام سلامت کشورهاست، تصریح کرده که جمهوری اسلامی ایران طی دهه‌های گذشته در حوزه بهداشت دستاوردهای خوبی در زمینه افزایش امید به زندگی، کاهش مرگ‌و‌میر مادران، مرگ‌و‌میر کودکان و نوزادان، دسترسی به خدمات به‌ویژه از طریق تقویت خدمات بهداشتی داشته است؛ با این‌حال نظام بهداشتی در ایران با چالش‌هایی مواجه است که بخشی از آن‌ها زیرساختی است.
در این گزارش مشکلات زیرساختی ارائه خدمات بهداشتی در شهر تهران (با تمرکز بر سه دانشگاه علوم پزشکی تهران، ایران و شهید بهشتی) از سه بعد فضای فیزیکی، نیروی انسانی و اعتبارات مالی بررسی و اعلام شده است که در شهر تهران 165 مرکز خدمات جامع سلامت مورد نیاز وجود دارد که از این تعداد، 129 مرکز در حال حاضر موجود بوده و 36 مرکز نیز غیرفعال است. همچنین شهر تهران درمجموع با کمبود 74 مرکز خدمات جامع سلامت و 441 پایگاه مواجه است.
نتایج این گزارش نشان می‌دهد دانشگاههای علوم پزشکی تهران، ایران و شهید بهشتی هرکدام به‌ترتیب 23، 16 و 84 فضای بلااستفاده در اختیار سازمان‌ها و نهادهای دیگر را قابل استفاده برای استقرار تسهیلات بهداشتی در مناطق تحت پوشش خود شناسایی کرده‌اند.
در حوزه نیروی انسانی، به‌طور متوسط 70 درصد از پست‌های مصوب تشکیلات نیروی انسانی حوزه بهداشت سه دانشگاه علوم پزشکی مستقر در کلان‌شهر تهران بلاتصدی بوده و فقط 30 درصد از پست‌های مصوب ازسوی پرسنل رسمی و پیمانی اشغال است. در حوزه اعتبارات مالی، دانشگاههای علوم پزشکی تهران، ایران و شهید بهشتی در سال 1401 مجموعاً با بالغ بر 541 میلیارد تومان کسری بودجه مواجه بوده‌اند.
براساس این گزارش، بررسی‌ها نشان می‌دهد که از بین عوامل اصلی زمینه ساز بیماری‌های غیرواگیر مانند پرفشاری خون، قندخون بالا، اضافه وزن، فعالیت بدنی پایین و … وضعیت برخی از شاخص‌های مربوط به سلامت در شهر تهران نامناسب‌تر از متوسط ایران است.
جدول زیر شیوع بیماری‌های غیرواگیر و وضعیت فعالیت بدنی شهروندان تهرانی را در مقایسه با وضعیت کشوری نشان می‌دهد:
این مطالعات نشان می‌دهد که مردم تهران نسبت به متوسط کشور کم تحرک‌تر هستند و دیابت نیز در این شهر شیوع بالاتری نسبت به متوسط کشور دارد. رشد جمعیت تهران طی سال‌های گذشته افزایش زیادی داشته ولی زیرساختهای بهداشتی این شهر متناسب با رشد جمعیت گسترش نیافته است.
