گاهی پس از یک مدت نشستن طولانی، به خود می‌آییم و متوجه می‌شویم که انگار ارتشی از مورچه‌ها به یک پایمان حمله کرده‌اند. در واقع، پایمان خواب رفته و راهکارش جا به جا کردن آن است. این مشکل ممکن است بزرگ به نظر نرسد، اما حتماً تجربه‌ای ناخوشایند است.
در ادامه با دلایل خواب رفتن دست و پا آشنا خواهیم شد.
در پزشکی، بی‌حس شدگی نقطه‌ای از بدن به نام “پارستزی” (Paresthesia) نامیده می‌شود. این حالت معمولاً در دست‌ها، پاها و نقاط دیگر بدن رخ می‌دهد و به گونه‌ای است که انگار تعداد زیادی مورچه در حال راه رفتن در آن نقطه هستند، که می‌تواند بسیار ناخوشایند باشد.
تحقیقات نشان داده است که این بی‌حس شدگی معمولاً بدون هشدار رخ می‌دهد، زیرا فرد معمولاً از این حس آگاه نیست و همیشه باعث درد نمی‌شود، بلکه احساس ناخوشایندی ایجاد می‌کند. این حالت ناخوشایند را هر کسی تجربه می‌کند، به ویژه کسانی که شغل آن‌ها به گونه‌ای است که با محدودیت حرکت همراه است، مثل کار در حالت نشسته.
زمانی که رخ می‌دهد؟
تقریباً همه‌ی ما تجربه‌ی این بی‌حس شدگی موقت را داشته‌ایم، که اصطلاحاً “خواب رفتن” بخشی از بدن را توصیف می‌کند. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که برای مدتی طولانی در یک وضعیت می‌مانیم، مثلاً وقتی پا روی پا انداخته‌ایم یا روی بازویمان خوابیده‌ایم.
این وضعیت به این دلیل رخ می‌دهد که فشار مداومی بر روی یک عصب وارد می‌شود، گرچه ممکن است درنتیجه‌ی یک آسیب یا دیگر مشکلات پزشکی هم باشد که به دستگاه عصبی صدمه وارد می‌کنند، مانند آسیب دیدگی یک عصب، بیرون زدن دیسک، تومور و غیره.
چقدر طول می‌انجامد؟
در طول پارستزی، ناحیه‌ای که بی‌حس و سفت (اما انعطاف‌پذیر) شده، امکان فشردگی آن را از دست می‌دهد، که باعث می‌شود وقتی آن ناحیه را روی سطح سفت یا نرمی قرار دهید، بی‌حس شدگی افزایش یابد و به دیگر بخش‌های اندام مورد نظر هم گسترش پیدا کند.
معمولاً با برداشته شدن فشار از روی عصب که باعث گردش دوبارهٔ خون در آن ناحیه می‌شود، این بی‌حس شدگی به سرعت از بین می‌رود. حرکت دادن بخش بی‌حس شده با ورزش، ماساژ یا کشش هم به از بین رفتن این بی‌حس شدگی کمک می‌کند. احساس گزگز به تدریج کمتر می‌شود، تا اینکه در نهایت به کلی از بین می‌رود.
چه نشانه‌هایی دارد؟
نشانه‌های پارستزی شامل:
- بی‌حس شدن ناحیه‌ی مورد نظر
- احساس خواب رفتن آن ناحیه
- خارش
- احساس سوزش
انواع پارستزی
برخی انواع پارستزی شامل:
- پارتستزی پوست: که نشانه‌های آن احساس گزگز، احساس سوزش یا ضعف و از درست رفتن حس در پاها است. این نوع از پارستزی هیچ نشانه‌ای از بیماری ندارد و برخی جوانان به آن مبتلا می‌شوند.
- پارستزی دیگر: که نشانه‌های آن بی‌حس شدگی، احساس گزگز و احساس سوزش در قسمت بیرونی ران است.
اگر شکل مزمن پیدا کرد
اگر این بی‌حس شدگی بسیار برایتان رخ دهد، یعنی دچار پارستزی مزمن هستید که معمولاً نشانه‌ی یک بیماری عصبی یا آسیب دیدگی تروماتیک عصبی است. این امر ممکن است بر اثر بیماری‌هایی رخ دهد که دستگاه عصبی مرکزی را تحت تأثیر قرار می‌دهند، مانند سکته مغزی، تصلب متعدد، یا انسفالیت. یک تومور یا آسیب دیدگی رگ‌ها هم می‌تواند علت آن باشد. برخی سندرم‌ها، مانند سندروم تونل کارپال هم می‌تواند به عصب‌های محیطی صدمه بزند و باعث پارستزی همراه با درد شود.
مراجعه به پزشک ضروری است
تشخیص علت پارستزی مزمن همیشه توسط پزشک متخصص صورت می‌گیرد که معمولاً با بررسی سابقه‌ی پزشکی بیمار، معاینه‌ی فیزیکی و آزمایشات انجام می‌شود. در برخی موارد، بسته به وضعیت بیمار ممکن است پزشک آزمایشات بیشتری نیز تجویز کند.
اگر نشانه‌های زیر را داشتید، به پزشک مراجعه کنید:
- احساس سوزش دارید
- منقبض کردن ماهیچه‌ها برایتان دشوار است
- احساس می‌کنید دست و پایتان خواب رفته‌اند
- احساس خارش می‌کنید
- احساس بی‌حس شدگی و گزگز دارید
- احساس می‌کنید سوزن در پوست‌تان فرو می‌کنند
- نشانه‌ها نزدیک به ۳۰ دقیقه به طول انجامیده است
- معمولاً هر بار یک دست یا پا تحت تأثیر قرار می‌گیرد، اما نشانه‌ها از یک عضو به عضو دیگر نیز می‌رود
