اغلب در هنگام ارسال پیام به دیگران سرنخهای غیرکلامیای را به کار میبریم که که ممکن است کاملاً نسبت به آنها ناآگاه باشیم.
دیگران ممکن است از این سرنخها پیامهایی بگیرند و به آنها پاسخ دهند و ما ندانیم چرا چنین واکنشی نشان دادهاند. اینجا 7سرنخ غیرکلامی ناخودآگاه را برشمردهایم که در ارتباطات غیرکلامی روی آنها تحقیقات زیادی صورت گرفته است.
1.ابرو بالا انداختن.
درحال قدم زدن در خیابان هستید و به اطراف نگاه میکنید و دوستی را میبینید و بدنتان واکنش نشان میدهد. یک کردارشناس، به نام ایبل ایبسفلت (1972) این واکنش را بالا رفتن ناخودآگاه ابروها در هنگام دیدن شخصی آشنا توصیف میکند. او باور داشت که این حرکتی ناخودآگاه و جهانی است که همه آن را در هنگام سلامواحوالپرسی بروز میدهند؛ هرچند این ایده هنوز محل مناقشه است. اما اغلب در هنگام دیدن یک دوست، یا اغلب وقتی با یک غریبه چشمدرچشم میشویم، ابروهایمان را ناخودآگاه بالا میاندازیم.
2.پلکزدن و گشادشدن مردمک.
هرچند دلیل فیزیولوژیکی پلکزدن مرطوب نگهداشتن چشمهاست، تحقیقات نشان میدهند که پلک زدن میتواند شکلی از ارتباط باشد. برخی شواهد نشان میدهند که دیگران ممکن است پلکزدنهای سریع را نشانهای از گوشدادن به خودشان تلقی کنند، درحالیکه تصور میکنند پلکزدنهای بلندتر یعنی فرد حواسش به آنها نیست و احتمالاً حوصلهاش سر رفته است.
گشادشدن مردمک هم اغلب یک سرنخ ظریف است. شواهد نشان میدهد که مردمکهای ما وقتی نسبت به چیزی شوق نشان میدهیم، گشاد میشود. اگر فرد مورد علاقهتان را ملاقات کنید، مردمکهایتان گشاد میشود. البته شخص مورد نظر متوجه تغییر اندازه مردمکهایتان نمیشود اما این اتفاق به صورت ناخودآگاه رخ میدهد.
3. حالات ریزلحظهای چهره.
حالات چهره انسان یکی از بهترین ابزار ارتباطات غیرکلامی برای نشان دادن احساسات است. اما ما یاد گرفتهایم که حالات چهرهمان را پایش و کنترل کنیم تا احساساتمان را از دیگران مخفی نگه داریم. اما شواهد نشان میدهند که حتی وقتی تلاش میکنیم نگذاریم چهرهمان احساسات درونیمان را به دیگران مخابره کند، باز هم ممکن است حالات لحظهای ـ که فقط چندثانیه طول میکشند ـ به دیگران کمک کنند احساسات واقعی ما را بفهمند.
4.دست زدن.
در یک تماشاخانه شلوغ هستید و ستاره نمایش روی صحنه میآید. سالن نمایش از صدای تشویق حضار پر میشود. هرچند بسیاری اوقات بسیار داوطلبانه و آگاهانه دست میزنیم، برخی اوقات این کار را غیرارادی انجام میدهیم: مواقعی که ناگهان با موضوعی هیجانانگیز مواجه میشویم.
5.خیرگی.
شخص جذاب یا شخصی با آثار عجیب روی چهرهاش را میبینید. این باعث میشود که به او خیره شوید یا بلندتر از حد معمول به او نگاه کنید. دیگران متوجه نگاه خیره شما میشوند ولی شما منظور خاصی ندارید. درحقیقت، والدین اغلب به فرزندانشان یاد میدهند که رفتار غیرارادی خیره شدن به دیگران را پایش و کنترل کنند. اما گاهی نگاه خیره ـ که قدری طولانیتر از حد معمول است ـ را میتوان نشانهای از علاقه جنسی نیز در نظر گرفت. واضح است که ارتباطات غیرکلامی ظریف است اما پیچیدگیهای خودش را نیز دارد.
6.سرنخهای عصبی.
بعضی آدمها عادت دارند که پاهایشان را تکان دهند یا دستهایشان را به هم بمالند که تقریباً همیشه به صورت غیرارادی رخ میدهد. هرچند این رفتارها اغلب منشأ بیضرری دارند (برای خود-تسکیندادن استفاده میشوند)، دیگران ممکن است آنها را سرنخهایی از «اضطراب» یا «عصبیبودن» در نظر بگیرند. برای همین است که اگر فردی که دارد داستانی را برایمان تعریف میکند زیاد از حد این نوع رفتارها را از خود بروز دهد، ما تصور میکنیم دارد دروغ میگوید. درحالیکه ممکن است کاملاً صادق باشد.
7.دست دادن.
بله، دست دادن را معمولاً بهطور ارادی انجام میدهیم اما ممکن است که ناخودآگاه نیز رخ دهد. شخصی را ملاقات و دستمان را به سمتش دراز میکنیم. حتی در دوران کرونا که احتمال انتقال ویروس از این طریق زیاد بود، عمل ترک کردن دست دادن برایمان دشوار بود. رفتارهای آیینی، مثل این نوع احوالپرسی، به قدری در ذهنمان رسوخ کرده که کاملاً ناخودآگاه آن را انجام میدهیم.