در روزهای گرم، عرق‌ریزان و کسل‌کننده‌ی تابستان، ممکن است متوجه شوید که به اندازه‌ای که در هوای خنک‌تر گرسنه می‌شوید، میل به غذا ندارید. اما چه ارتباطی بین دما و اشتها وجود دارد؟ چرا وقتی هوا گرم است کمتر احساس گرسنگی می‌کنیم؟
دانشمندان مدت‌ها است که تأثیر دما بر اشتها را بررسی می‌کنند. آلیسون چیلدرس، متخصص تغذیه و دانشیار دانشگاه فناوری تگزاس، به لایو‌ساینس گفت: «ما می‌دانیم که مردم در محیط‌های سردتر کالری بیشتری می‌خورند.»
یک دلیل بیولوژیکی ابتدایی برای مصرف بیشتر کالری در هوای سرد وجود دارد. کالری یک واحد انرژی است. سوزاندن کالری گرما آزاد می‌کند و همین امر می‌تواند به افراد کمک کند گرمای بدن خود را در آب‌و‌هوای سردتر حفظ کنند.
در اینجا الگویی وجود دارد که چیلدرس نیز در دو آزمایش بالینی و همچنین در مطالعات مختلف علمی مشاهده کرده است. وقتی زمستان تمام می‌شود و جای خود را به هوای گرم‌تر می‌دهد «مردم متوجه می‌شوند که خیلی کمتر گرسنه‌اند.»
دلایل و مکانیسم‌های گرسنگیِ کمتر در گرما، نامشخص است. به‌گفته‌ی چیلدرس، عوامل زیادی بر دریافت کالری تأثیر میگذارند. مت کارتر، عصب‌شناس در کالج ویلیامز ماساچوست، با این موضوع موافق است. کارتر گفت بسیاری از متغیرها، از جمله هورمون‌ها، پروتئین‌ها و عوامل محیطی، بر چگونگی و چرایی احساس گرسنگی ما و در نهایت کاهش این احساس در روزهای گرم تأثیر میگذارند.
بدن ما در فرآیندی که با عنوان هومئوستازی شناخته می‌شود، پیوسته در تلاش برای حفظ شرایط پایدار داخلی است. به همین دلیل است که ما در زیر آفتاب سوزان عرق می‌کنیم یا بعد از ورزش سنگین آب می‌نوشیم. گرسنگی نیز بخشی از فرآیند هومئوستازی محسوب می‌شود؛ زمانی که بدن ما کالری کمی دارد، احساس گرسنگی می‌کنیم و پس از خوردن یک وعده‌ی غذایی، احساس سیری می‌کنیم و این اطمینان حاصل می‌شود که وضعیت فیزیولوژیکی درونی ما در تعادل باقی می‌ماند.
بسیاری از فرآیندهای هومئوستازی توسط هورمون‌ها حفظ می‌شوند که به عنوان پیام‌رسان‌های شیمیایی در بدن عمل می‌کنند. در مورد اشتها و سیری، دو هورمون نقش مهمی را ایفا می‌کنند:
هورمون گرلین با خالی بودن معده توسط معده ترشح می‌شود.
هورمون لپتین توسط سلول‌های چربی ترشح می‌شود و به مغز می‌گوید که بدن چه زمانی سیر است.
هیپوتالاموس (منطقه‌ای در مغز) نقش کلیدی در تنظیم گرسنگی، تشنگی و دمای بدن دارد. هورمون‌های گرلین و لپتین پس از ترشح برای تأثیرگذاری بر احساسات و رفتار ما به هیپوتالاموس سیگنال می‌دهند. کارتر گفت: «در پایین هیپوتالاموس توده‌ای از نورون‌های تخصصی قرار دارد که احساس گرسنگی و سیری را تنظیم می‌کنند.» این نورون‌ها شامل موارد زیر هستند:
نورون‌های AgRP: این نورون‌ها که توسط گرلین تحریک می‌شوند، به شما احساس گرسنگی می‌دهند.
نورون‌های POMC: لپتین نورون‌های AgRP را مهار می‌کند و نورون‌های POMC را فعال می‌کند که باعث احساس سیری می‌شوند.
به طور خلاصه، این هورمون‌ها و مسیرهای عصبی با هم کار می‌کنند تا تعادل بین گرسنگی و سیری را حفظ کنند و مطمئن شوند که وضعیت فیزیولوژیکی ما ثابت می‌ماند.
کارتر گفت اما اینکه چگونه دما بر سیستم پیچیده‌ی فیزیولوژیکی تأثیر می‌گذارد، هنوز مشخص نیست و جای بررسی دارد. مغز دارای حسگرهایی برای دما است. این حسگرها پروتئین‌هایی هستند که بعد از رسیدن بدن به دمای مشخصی، تغییر شکل می‌دهند. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۰ در مجله eLife منتشر شد، نشان داد که وقتی هوا سرد می‌شود، سلول‌های مغزی خاصی در موش‌ها، اطلاعاتی را به نورون‌های AgRP ارسال می‌کنند که باعث افزایش احساس گرسنگی می‌شود.
از سوی دیگر، وقتی هوا گرم است، نورون‌های POMC دارای یک پروتئین حساس به گرما هستند که با افزایش دمای بدن فعال می‌شود و به‌نقل از مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۸ در مجله PLOS Biology، نورون‌های مرتبط با سیری را فعال می‌کند.
با این‌حال کارتر معتقد است که ارتباط دما و اشتها چیزی بیشتر از عملکرد نورون‌های POMC و AgRP و پروتئین‌ها است. احتمالاً سایر مدارهای مغز نیز همکاری می‌کنند تا بر میزان خوردن ما تأثیر بگذارند.
چیلدرس نیز اشاره کرد که احتمالاً عوامل بیشتری در اشتها تاثیرگذار هستند. او گفت: «با اینکه ما مکانیسم‌های بیولوژیکی و گرما و سرما را داریم، مهم است که بدانیم می‌توانیم از آن‌ها گذر کنیم.» ما بعضی‌وقت‌ها توانایی گوش‌دادن به نشانههای بدنمان را از دست می‌دهیم؛ برای مثال، وقتی سیر می‌شویم به غذا‌خوردن ادامه می‌دهیم یا وقتی گرسنه هستیم، غذا نمی‌خوریم.
چیلدرس خاطرنشان کرد که صرف‌نظر از نشانههای بدن، هیدراته ماندن در تابستان مهم است. برای رساندن آب کافی به بدنمان در تابستان یا باید مایعات فراوان بنوشیم یا غذاهای غنی از آب مانند سبزیجات و میوه مصرف کنیم. باید توجه داشت که برخلاف باور عموم، خوراکی‌های یخ‌زده در واقع می‌توانند دمای بدن را افزایش دهند، زیرا اغلب کالری بالایی دارند.
صرف‌نظر از دمای هوا، اشتها تعادلی پیچیده و راهی است که بدن ما با محیط هماهنگ می‌شود. کارتر اشاره کرد که خوردن و آشامیدن چیزهایی هستند که به نظر می‌رسند بدون دلیل خاصی اتفاق می‌افتند؛ اما در واقع، در پشت صحنه مغز نیاز به کالری، آب و دمای مطلوب بدن را به‌طور دقیق اندازه‌گیری می‌کند.
