ابتلا به کرونا (کووید-۱۹) به دلایل مختلف از جمله اثرات فرآیندهای التهابی، مشکلات سیستم عصبی مرتبط با این بیماری و بدتر شدن شرایط پزشکی زمینه‌ای به سرگیجه منجر می‌شود.
متخصصان علوم پزشکی هنوز در تلاش برای تعیین تعداد دقیق افرادی هستند که با ابتلا به کووید-۱۹ دچار سرگیجه می‌شوند. به رغم محدود بودن تحقیقات، شواهد نشان می‌دهد که سرگیجه از علائم عصبی بیماری کووید-۱۹ است.
وقتی فردی سرگیجه دارد ممکن است احساس سبکی در سر یا بی‌حالی داشته باشد. سرگیجه گاهی با دوران یا چرخش در سر همراه است به طوری که فکر می‌کنید مکانی که در آن قرار گرفته‌اید به دور سر شما می‌چرخد. این علامت‌ها بر تعادل فرد مبتلا تاثیر می‌گذارند.
سرگیجه در بیماری کووید-۱۹ با عوامل دیگری از جمله چرخش سر، حالت تهوع، استفراغ، تعریق و تاری دید نیز مرتبط است.
سرگیجه به این دلیل رخ می‌دهد که ویروس به بافت عصبی حمله می‌کند و به التهاب و علائمی مانند میگرن منجر می‌شود. این علائم همچنین در دوران نقاهت و در افرادی که مدت طولانی کووید را تجربه می‌کنند، هفته‌ها، ماه‌ها یا سال‌ها پس از عفونت باقی می‌مانند.
تحقیقی که در سال ۲۰۲۰ در مجله تخصصی «جاما نیورولوژی» منتشر شد به بررسی علائم عصبی در ۲۱۴ بیمار بستری شده به دلیل کووید-۱۹ پرداخت.
طبق این تحقیقات ۱۸.۸ درصد افراد مبتلا، سرگیجه را به عنوان یکی از علائم کووید-۱۹ گزارش کردند.
نویسندگان این مطالعه همچنین افزودند که علائم عصبی کووید-۱۹ در افراد مبتلا به نوع شدید این بیماری شایع‌تر است.
تفاوت احساس سرگیجه با حس دَوَران یا چرخش در سر
عبارت سرگیجه و چرخش یا دوران سر معمولا به صورت مشابه مورد استفاده قرار می‌گیرند در حالی که دو احساس متفاوت هستند.
سرگیجه به احساس نداشتن تعادل اشاره دارد و حرکت را دشوار می‌کند زیرا احساس می‌کنید ممکن است زمین بخورید. در مقابل، دوران یا چرخش سر باعث می‌شود احساس کنید که شما یا اطرافتان در حال چرخش هستید.
دلایل این دو احساس متفاوت هستند. سرگیجه عموما به دلیل عوامل محیطی مانند گرما، بوهای شدید، بیماری زمینه‌ای و غیره رخ می‌دهد در حالی که حس دوران یا چرخش سر از شرایطی ناشی می‌شود که بر سیستم دهلیزی گوش داخلی (بخشی از گوش داخلی و مغز که مسئول پردازش اطلاعات حسی است) تاثیر می‌گذارد.
سایر شرایط و عواملی که باعث سرگیجه می‌شوند
به گزارش سایت تخصصی «وری‌ول هلث»، سرگیجه در اثر هر آنچه تعادل بدن را بر هم می‌زند، رخ می‌دهد.
هر گونه اختلال، بر نحوه پردازش اطلاعات سیستم عصبی مرکزی تاثیر می‌گذارد و به سرگیجه منجر می‌شود.
سیستم عصبی مرکزی از مغز و نخاع تشکیل شده است و این سیستم، ناحیه ارتباط مرکزی بدن است یعنی محل دریافت، پردازش و پاسخ به خروجی حسی.
عوامل دیگری که به سرگیجه منجر می‌شوند عبارتند از:
– عارضه عصبی مانند بیماری پارکینسون
– اختلالات اضطرابی
– عوارض جانبی برخی داروها
– کم‌خونی یا تعداد کم گلبول‌های قرمز سالم
– هیپوگلیسمی یا قند خون پایین
– کم‌آبی بدن
– حمله قلبی یا سکته مغزی
چرا کووید-۱۹ باعث سرگیجه می‌شود؟
سرگیجه اغلب با سایر علائم عصبی در کووید-۱۹ وجود دارد که به سه دسته تقسیم می‌شوند.
سرگیجه در گروه مشکلات سیستم عصبی مرکزی آشکار می‌شود که با سردرد، اختلال هوشیاری، بیماری حاد عروق مغزی و تشنج همراه است.
از دست دادن چشایی و بویایی از دیگر علائم عصبی کووید-۱۹ به شمار می‌رود. البته این‌ها علائم عصبی محیطی هستند.
نمودهای آسیب اسکلتی و عضلانی نیز در گروه سوم قرار می‌گیرند.
برخی گمانه‌زنی‌ها مبنی بر این است که سرگیجه می‌تواند نشانه مشکل دیگری مانند فشار خون بالا، کم‌خونی و هیپوگلیسمی باشد که همزمان در افراد مبتلا به کووید-۱۹ وجود دارد.
نظریه احتمالی دیگر این است که سرگیجه به این دلیل رخ می‌دهد که ویروس به بافت عصبی حمله می‌کند و به التهاب و سایر علائم مانند میگرن منجر می‌شود.
سرگیجه مرتبط با کووید چقدر طول می‌کشد؟
سرگیجه با کووید-۱۹ یکی از علائم اولیه عفونت به شمار می‌رود. این وضعیت ممکن است روزها یا هفته‌ها ادامه داشته باشد. سرگیجه در برخی افراد به دلیل کووید طولانی‌مدت، هفته‌ها یا ماه‌ها ادامه می‌یابد.
* سرگیجه کوتاه‌مدت با کووید-۱۹
مشخص نیست سرگیجه ناشی از کووید-۱۹ چقدر طول خواهد کشید. برخی از افراد مبتلا گزارش دادند که این علامت در عرض چند روز از بین می‌رود اما در برخی دیگر سرگیجه بیشتر طول می‌کشد.
با علم به علت دقیق آن می‌توانید مدت زمان را کاهش دهید. اگر قبل از شروع علائم دچار کم‌آبی شده‌اید، بازگشت به رژیم غذایی سالم و هیدراته نگه داشتن بدن کمک‌کننده است. اگر هم تب باعث سرگیجه شده است با کاهش تب، سرگیجه بهبود می‌یابد.
* سرگیجه طولانی با کووید-۱۹
کووید طولانی‌مدت به مجموعه وسیعی از علائم، نشانه‌ها و شرایطی گفته می‌شود که پس از بهبودی فرد از کووید-۱۹ همچنان ادامه دارد.
بنا به گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها در آمریکا (CDC)، کووید طولانی‌مدت اغلب افراد مبتلا به بیماری‌های شدید را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
طبق یک مطالعه موسسه ملی بهداشت در سال ۲۰۲۳، بسیاری از علائم طولانی‌مدت کووید عصبی هستند.
بر اساس اعلام CDC، سرگیجه علامت کووید طولانی‌مدت است و ممکن است با علائم دیگر عصبی مانند مه مغزی، سردرد، مشکلات خواب، احساس سوزن سوزن شدن، تغییر در بو یا طعم و افسردگی یا اضطراب همراه باشد.
علائم دیگر کووید-۱۹شامل خستگی یا خستگی مفرط، تنگی نفس، تپش قلب، دردها، تب با درجه پایین و مشکلات گوارشی از جمله اسهال و یبوست هستند.
چگونه از شر سرگیجه ناشی از کووید-۱۹ خلاص شویم؟
به نوشته ایندیپندنت، با بهبود علائم کووید -۱۹ سرگیجه هم رفته‌رفته بهبود می‌یابد. علاوه بر این درمان‌هایی که برای درمان سردرد یا تب به کار می‌برید می‌تواند موثر واقع شود.
سرگیجه در برخی افراد به دلیل کووید طولانی‌مدت، هفته‌ها یا ماه‌ها ادامه می‌یابد. اگر علائم ناشی از کووید-۱۹ شدید است متخصصان مراقبت‌های بهداشتی با تجویز قرص‌های ضد ویروس به کمکتان می‌آیند.
همچنین بسیاری از داروهای بدون نسخه که در داروخانه‌ها و فروشگاه‌ها در دسترس همگان هستند، احساس سرگیجه یا احسان چرخش سر را تسکین می‌دهند اما پیش از مصرف آن‌ها با پزشک درباره مضر نبودن آن برای بدنتان مشورت کنید.
چه زمانی آزمایش کووید-۱۹ را انجام دهیم؟
به توصیه CDC، در صورت داشتن علائم مرتبط با کووید-۱۹ فورا آزمایش بدهید. همچنین اگر در اطراف فرد مبتلا به کووید بوده‌اید حتی در صورت نداشتن علائم تحت آزمایش قرار بگیرید. البته در مورد دوم باید حداقل پنج روز قبل از آزمایش صبر کنید تا ببینید آیا عفونت ظاهر می‌شود یا خیر.
اگر جواب آزمایش منفی بود و همچنان علائم داشتید، بعد از ۴۸ ساعت دوباره آزمایش دهید.
در هر صورت سرگیجه یکی از علائم عصبی بیماری کووید-۱۹ است که حدود یک‌چهارم افراد مبتلا را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این علامت اولیه ابتلا به بیماری است؛ سرگیجه و دوران سر در کووید طولانی‌مدت هم آشکار می‌شوند.
سرگیجه ناشی از کووید-۱۹ اغلب جدی گرفته نمی‌شود. با این حال اگر سرگیجه مداوم دارید یا چرخش و دوران سر دارید از رانندگی و کار با ماشین‌آلات سنگین خودداری کنید.
برای علائم مداوم کووید-۱۹ با متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید و برای علائم شدید کووید-۱۹ از جمله تنگی نفس، مشکلات تنفسی، گیجی شدید یا از دست دادن ناگهانی گفتار یا حرکت، حتما تحت مراقبت‌های اضطراری قرار بگیرید.
