ترومبوسیتوپنی یا کاهش پلاکت خون، یک بیماری است که در آن بدن به دلیل مشکلات یا شرایط خاص، به اندازه کافی پلاکت تولید نمی‌کند. این وضعیت ممکن است باعث خونریزی داخلی و خارجی شود.
تشخیص زودهنگام ترومبوسیتوپنی می‌تواند به درمان موفقیت‌آمیز منجر شود، اما تأخیر در تشخیص ممکن است به مشکلات جدی‌تری مانند حمله قلبی و آسیب به اعضای بدن (از جمله طحال، روده، کلیه و حتی آمبولی ریه) منجر شود.
پلاکت چیست؟
پلاکت‌ها کوچک‌ترین ذرات خون هستند که آنزیم‌های ضروری برای انعقاد خون را در خود دارند. این ذرات کوچک با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیستند و مسئول بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده و انعقاد خون هستند. میانگین عمر هر پلاکت ۱۰ روز است و در مغز استخوان تولید می‌شود.
نحوه عملکرد پلاکت خون
وظیفه اصلی پلاکت‌ها جلوگیری از خونریزی است. تجمع پلاکت‌ها در محل خونریزی موجب لخته شدن خون و شروع فرآیند بهبودی می‌شود. پلاکت‌های فعال حاوی پروتئین چسبنده‌ای به نام فیبرین هستند که در تشکیل لخته خون نقش حیاتی دارند.
علل کاهش پلاکت خون
کاهش پلاکت خون معمولاً به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای و عوارض مصرف برخی داروها رخ می‌دهد. در اینجا به برخی از این موارد اشاره می‌شود:
داروها و خوراکی‌های مؤثر در کاهش پلاکت خون
مصرف الکل، ترکیبات سمی و برخی داروهای حاوی کنین (مانند داروهای ضد گرفتگی عضلات و نوشیدنی‌هایی مانند آب تونیک) می‌توانند پلاکت خون را کاهش دهند.
داروهای ضد انعقادی که موجب کاهش پلاکت می‌شوند:
- داروهای ضد تجمع پلاکت مانند آبسیکسیماب
- داروهای ضد انعقاد خون مانند اپتیفیباتید و تیروفیبان
- هپارین، استامینوفن، ایبوپروفن، ناپروکسن
- داروهای خاصی مانند آمیودارون، سایمتیدین، پیپراسیلین، کاربامازپین، سولفونامیدها و وانکومایسین
برخی بیماری‌ها می‌توانند تولید پلاکت خون را مختل کنند، مانند:
- سرطان مغز استخوان و لوسمی
- عفونت‌های ویروسی مانند HIV و هپاتیت C
- آنمی، سندرم دیسترس تنفسی حاد (ARDS) و سپسیس
- بیماری‌های خود ایمنی مانند ITP
- عوامل ارثی و ژنتیکی
- مصرف بیش از حد الکل و برخورد با ترکیبات سمی
- دوران بارداری
اثرات فیزیکی و درمان کاهش پلاکت خون
کاهش پلاکت خون ممکن است باعث کبودی شود. درمان این وضعیت شامل تجویز داروهایی برای رفع مشکلات زمینه‌ای است. در برخی موارد از داروهایی که سیستم ایمنی بدن را سرکوب می‌کنند (مانند کورتیکواستروئیدها) استفاده می‌شود.
