تحقیقات جدید: ارتباط نارسایی زودرس تخمدان و افزایش خطر بیماری‌های خودایمنی در زنان

تحقیقات جدید نشان می‌دهد زنانی که به نارسایی زودرس تخمدان مبتلا هستند و قاعدگی آنها قبل از ۴۰ سالگی متوقف می‌شود، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های خودایمنی مانند دیابت و لوپوس قرار دارند.

نارسایی زودرس تخمدان (POI) زمانی اتفاق می‌افتد که تخمدان‌‌ها در زنان زیر ۴۰ سال دیگر به‌درستی کار نمی‌کنند و تولید تخمک متوقف می‌شود. این وضعیت منجر به بی‌نظمی در قاعدگی و در نهایت توقف کامل آن می‌شود. این عارضه حدود ۱ درصد از زنان در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

مطالعات جدید نشان می‌دهند که زنان مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان، دو الی سه برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های خودایمنی شدید مانند دیابت نوع ۱، پرکاری تیروئید، لوپوس و بیماری‌های التهابی روده هستند.

پژوهشگران معتقدند این یافته‌ها به‌طور قابل توجهی فرضیه‌ها درباره نقش بیماری‌های خود ایمنی در بروز یائسگی زود هنگام را تقویت می‌کند.

این مطالعه که در نشریه «Human Reproduction» منتشر شده است، بزرگ‌ترین پژوهش در زمینه بررسی ارتباط بین بیماری‌های خودایمنی و نارسایی زودرس تخمدان در زنان است.

محققان فنلاندی در این مطالعه حدود ۲۰ هزار زن به مدت حداقل ۱۲ سال تحت نظر قرار دادند. آنها با تجزیه و تحلیل داده‌های سلامت جامع فنلاند، نزدیک به ۴ هزار زن زیر ۴۰ سال که بین سال‌های ۱۹۸۸ تا ۲۰۱۷ تشخیص داده شده بود که به نارسایی زودرس تخمدان مبتلا هستند، شناسایی کردند.

در ادامه محققان بررسی کردند که چند نفر از این زنان بین سال‌های ۱۹۷۰ تا ۲۰۱۷ به بیماری‌های خودایمنی شدید مبتلا شده‌اند.

آنها متوجه شدند که ۵.۶ درصد از زنان مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان قبل از تشخیص، حداقل به یک بیماری خودایمنی دچار بودند و ۱۲.۷ درصد از آنها نیز پس از تشخیص نارسایی زودرس تخمدان، به بیماری‌های خودایمنی مبتلا شدند.

به طور کلی، احتمال ابتلا به بیماری‌های خودایمنی در زنانی که دچار یائسگی زود هنگام می‌شوند نسبت به زنان دیگر حدود ۲.۶ برابر بیشتر است.

براساس این پژوهش این زنان، تقریبا دو برابر بیشتر به بیماری‌هایی مانند پرکاری تیروئید و روماتیسم مفصلی و ۲۶ برابر بیشتر به بیماری‌های خودایمنی چندگانه مبتلا می‌شوند.

همچنین زنان مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان که هیچ بیماری خودایمنی قبلی نداشته‌اند، در طی سه سال پس از تشخیص این بیماری، احتمال ابتلایشان به بیماری‌های خودایمنی حدود سه برابر افزایش می‌یابد.

محققان می‌گویند که احتمالا ارتباط بین این دو بیماری بیش از چیزی باشد که در این مطالعه نشان داده می‌شود، زیرا این مطالعه تنها به بررسی بیماری‌های خودایمنی تشخیص‌داده‌شده در مراکز تخصصی پرداخته است. در حالی که بیماری‌های خفیف‌تری مانند بیماری سلیاک و کم‌کاری تیروئید معمولاً در مراکز مراقبت‌های اولیه شناسایی می‌شوند و در این مطالعه به آنها پرداخته نشده است. این بدان معنی است که شیوع کلی بیماری‌های خودایمنی در زنان مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان، احتمالاً بالاتر است.

دکتر سوزانا ساووکوسکی، پزشک زنان و زایمان بیمارستان اولو فنلاند و استاد دانشگاه، که سرپرستی این تحقیق را برعهده داشت، گفت: «مهم است که تأکید کنیم اکثر زنانی که دچار یائسگی زود هنگام می‌شوند، به بیماری‌های خودایمنی شدید مبتلا نمی‌شوند و بیشتر زنان مبتلا به بیماری‌های خودایمنی شدید نیز یائسگی زود هنگام را تجربه نمی‌کنند. با این حال، متخصصان پزشکی باید از خطرات آگاه باشند و این موضوع به بیماران نیز اطلاع داده شود.»

وی همچنین تأکید کرد زنانی که در معرض خطر بالای ابتلا به نارسایی زودرس تخمدان قرار دارند، با توجه به اینکه این بیماری باروری آنها را تهدید می‌کند، باید سعی کنند در سنین جوانی باردار شوند. در عین حال برخی از بیماری‌های خودایمنی نیز می‌توانند خطر عوارض بارداری را به‌طور قابل توجهی افزایش دهند و باید مورد توجه قرار گیرند.

نویسندگان این مطالعه خواهان تحقیقات بیشتری در خصوص مکانیسم‌های زیستی نارسایی زودرس تخمدان و بیماری‌های خودایمنی هستند تا بتوانند درمان‌های پیشگیرانه موثر را توسعه دهند.

ساووکوسکی گفت: «ما در حال بررسی این موضوع هستیم که آیا استفاده طولانی‌مدت از هورمون‌درمانی می‌تواند از بروز بیماری‌های دیگر در میان زنان مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان، جلوگیری کند.»

به اعتقاد لوئیز کنی، استاد سلامت مادر و جنین در دانشگاه لیورپول: «یائسگی زود هنگام هنوز به درستی درک نشده، این بیماری بسیار ویرانگر است. این وضعیت نه تنها احتمال بارداری زنان جوان را محدود می‌کند، بلکه خطر ابتلا به عوارض مرتبط با یائسگی مانند پوکی استخوان را نیز افزایش می‌دهد.»

وی همچنین تاکید کرد که تحقیقات بیشتری برای تأیید نقش سیستم ایمنی در این زمینه مورد نیاز است.

باسل واتار، استاد دانشگاه آنگلیا راسکین، نیز در این باره اظهار داشت که این تحقیق بر لزوم مراقبت‌های چندرشته‌ای و جامع برای زنان مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان به دلیل خطرات بلندمدت برای سلامتی آنها تأکید دارد.

او گفت: «این مطالعه به ما علت بروز بیماری نارسایی زودرس تخمدان را نشان نمی‌دهد. بنابراین ما باید دنبال این پاسخ باشیم که آیا این بیماری نتیجه‌ای از اختلالات خودایمنی است یا عدم فعالیت تخمدان‌ها هستند که بیماری‌های خودایمنی را در میان زنان مبتلا تشدید می‌کنند.»