محققان کالج دانشگاهی لندن (یو.سی.اِل.) فرآیندهایی که در مغز و بدن انسان باعث کاهش علائم افسردگی در حین ورزش فیزیکی می‌شوند را مورد بررسی قرار دادند.
افسردگی در سراسر جهان عامل اصلی ناتوانی در افراد است و با اختلال در چندین فرآیند مغزی و روانی از جمله اختلال در یادگیری و حافظه همراه است. دانشمندان از مدت‌ها قبل اثبات کرده‌اند که فعالیت بدنی و به ویژه ورزش‌های هوازی، علائم افسردگی را کاهش می‌دهند، اما تا کنون فرآیندهای پشت این امر به خوبی شناخته نشده بودند.
در یک مقاله علمی ترویجی جدید که در مجله «روانپزشکی کاربردی» منتشر شده است، محققان یک فرضیه جدید برای درک اثرات ضد افسردگی ورزش ارائه کردند.
آن‌ها بر این باورند که این فرآیند ممکن است ارتباط نزدیکی با انگیزه افراد داشته باشد. انگیزه نقش مهمی در تسکین علائم مختلف افسردگی از جمله «سندرم آنهدونیا» (سندرم بی‌لذتی یا کاهش علاقه نسبت به تجربیات گذشته زندگی)، کم حوصلگی و «مه مغزی» ایفا می‌کند.
این تیم، با خلاصه‌سازی مقالات علمی پژوهشی گذشته که مکانیسم‌های افسردگی را هم در انسان و هم در حیوانات بررسی کرده بودند، به این نتیجه رسیدند که افسردگی به‌ویژه از نوع «آنهدونیا»، با افزایش التهاب ناشی از واکنش دسنگاه ایمنی بدن مرتبط است.
ورزش و دوپامین
نکته مهم این است که این التهاب با مختل شدن انتقال دوپامین مرتبط است. این تغییرات بیولوژیکی ممکن است نقش مهمی در تغییر انگیزه، به ویژه کاهش تمایل به درگیر شدن در تلاش فیزیکی یا ذهنی داشته باشد.
در عوض، ورزش باعث کاهش این التهاب می‌شود و درنتیجه عملکرد دوپامین را تقویت می‌کند و انگیزه فرد را افزایش می‌دهد. محققان بر این باورند که این موضوع می‌تواند دلیل کلیدی برای خواص ضد افسردگی ورزش را توضیح دهد.
نویسنده اصلی این مقاله، دکتر امیلی هیرد از موسسه علوم اعصاب شناختی یو‌سی‌اِل اظهار داشت: «اثر ضد افسردگی ورزش هوازی به وضوح در بررسی‌های قبلی اثبات شده است، اما مکانیسم آن به خوبی درک نشده است. دلیل آن هم تا حدی به خاطر این بوده که این مکانیسم شامل ترکیبی از چندین فرآیند بیولوژیکی و روان‌شناختی است.»
او می‌افزاید: «به عنوان مثال، ورزش علاوه بر اثرات مفید آن بر التهاب، دوپامین و پردازش سیستم پاداش‌دهی، استرس اکسیداتیو [تنش اکسایشی] را کاهش می‌دهد و عزت نفس و کارآمدی را افزایش می‌دهد.»
دکتر امیلی هیرد در توضیح سخنان خود گفت: «ورزش – به‌ویژه فعالیت‌های هوازی که باعث تعریق و تنگی نفس شما می‌شود – التهاب را کاهش و انتقال دوپامین را افزایش می‌دهد، که به نوبه خود میل به تلاش و در نتیجه انگیزه افزایش می‌‌یابد.»
استراتژی‌های درمانی بر پایه ورزش
این گروه تحقیقاتی امیدوار است که این رهیافت تازه از چگونگی تاثیر ورزش بر کاهش علائم افسردگی به توسعه استراتژی‌های درمانی جدید – مانند برنامه‌های ورزشی شخصی کمک کند.
دکتر هیرد گفت: «از سوی دیگر، درک مکانیسم‌هایی که زمینه ساز اثرات ضد افسردگی با فعالیت بدنی هستند، می‌تواند درک ما را از فرآیندهای ایجاد افسردگی و توسعه راهکارهای مداخله‌ای جدید، با تجویز نسخه‌های شخصی و اجتماعی افزایش دهد.»
برای تایید بیشتر فرضیه خود، محققان باید آزمایش‌های تصادفی و کنترل شده بیشتری انجام دهند. این مطالعات می‌بایست نه تنها اثرات ضد افسردگی ورزش را ارزیابی کنند، بلکه باید تأثیر آن را بر متغیرهایی مانند التهاب، انتقال دوپامین و انگیزه نیز اندازه‌گیری کنند.
مضافا اینکه شناسایی و درک عواملی که ممکن است افراد را از شرکت در ورزش بازدارد، بسیار مهم است.
دکتر هیرد گفت: «برطرف کردن موانع ورزش – به ویژه در افراد مبتلا به افسردگی – بسیار مهم است، زیرا فعالیت بدنی منظم ممکن است بتواند با کاهش علائم افسردگی و تقویت خلق و خو، افراد را در مسیر بهبودی توانمند کند. در نتیجه، یافتن راهبردهایی برای تشویق مردم به ورزش کردن، امری بسیار کلیدی است.»
این گروه تحقیقاتی هم اکنون آزمایشی را بر اساس فرضیه ارائه شده در دست بررسی دارند که شامل ۲۵۰ شرکت کننده ۱۸ تا ۶۰ ساله است و توسط جایزه سلامت روانی «ولکام» تامین اعتبار می‌شود. مقاله علمی ترویجی آن‌ها نیز توسط «نهاد روزتا» تامین مالی شده بود.
