بر اساس گزارشات فدراسیون بین‌المللی دیابت (IDF)، تقریباً ۵۳۷ میلیون نفر در سراسر جهان با دیابت مبتلا هستند و هر ساله حدود هفت میلیون نفر به این آمار افزوده می‌شوند.
به گفته معتبرین، اکثر افراد دیابت را به دو نوع یک و دو می‌شناسند، اما ممکن است همگی بدانند که عوامل موجب ابتلا به این دو نوع دیابت متفاوت هستند.
در یک مصاحبه با دکتر «رودیکا بوسویی»، رئیس بخش پزشکی و علمی انجمن دیابت آمریکا، «یواس‌ای تودی» به تفصیل به دلایل ابتلا به این بیماری و روش‌های پیشگیری از آن پرداخته است.
دیابت یک بیماری مزمن است که در نوع اول آن، بدن انسولین کافی تولید نمی‌کند و در نوع دوم، بدن به انسولین پاسخ نمی‌دهد و مقاومت نشان می‌دهد.
به عنوان مثال، دیابت نوع یک یک بیماری اتوایمونی است که در آن، سلول‌های بتای موجود در لوزالمعده و مسئول تولید انسولین، توسط سیستم ایمنی بدن تخریب می‌شوند. این تخریب ممکن است به سرعت یا به مرور زمان رخ دهد تا جایی که بخش زیادی از این سلول‌ها از بین برود و فرد مجبور می‌شود انسولین را از منابع خارجی دریافت کند. به همین دلیل، بیماران دیابت نوع یک مجبور به تزریق مکرر انسولین هستند.
هر فردی ممکن است به دیابت نوع یک ابتلا کند و علائم آن شامل تشنگی و گرسنگی زیاد، ادرارزدایی فراوان، خستگی، تاری دید، بهبود کُند زخم‌ها و کبودی‌ها و کاهش وزن می‌شود.
به عبارت دیگر، دیابت نوع یک یک بیماری خودایمنی است که سلول‌های بتای لوزالمعده، تولید‌کننده انسولین، توسط سیستم ایمنی بدن نابود می‌شوند.
از سوی دیگر، دیابت نوع دو که شایع‌تر است، علل متعدد و پیچیده‌ای دارد که شامل افزایش وزن، تغییر در شیوه‌زندگی و کم‌فعالیتی می‌شوند. سابقه خانوادگی، نژاد و سن همچنین در ابتلا به این نوع دیابت نقش دارند.
این تغییرات سبب می‌شوند که بدن به انسولین تولید شده دچار مقاومت شود، یعنی بدن برخلاف عادت از انسولین استفاده نمی‌کند و این باعث می‌شود که کنترل سطح قند خون برای بدن دشوارتر باشد.
بوسویی توضیح می‌دهد که هر چقدر مقاومت به انسولین بیشتر باشد، نیاز به مقدار بیشتری از انسولین برای کشش گلوکز از خون و تولید انرژی در بدن داریم. این موضوع باعث می‌شود که سلول‌های بتا باید به طور پایا و مداوم به کار کنند. اما در نهایت، این سلول‌ها از دست می‌روند و نمی‌توانند انسولین کافی تولید کنند، که به تغییراتی در مغز و اختلال در حساسیت به اشارات سیری انجامیده توسط انسولین منجر می‌شود.
با توجه به افزایش چاقی و کاهش دسترسی به غذاهای تازه و سالم، تعداد کودکان مبتلا به دیابت نوع دو در سراسر جهان در حال افزایش است.
نه تمام افراد مبتلا به دیابت نوع دو به تزریق انسولین نیاز دارند و بدن بسیاری از آن‌ها همچنان انسولین تولید می‌کند. بنابراین، تشخیص زودهنگام به افراد کمک می‌کند با تغییرات مربوط به شیوه‌زندگی یا مصرف دارو از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند.
بوسویی با تأکید بر اهمیت کنترل میزان قند خون، می‌افزاید که هر چقدر این سطح بیشتر باشد، تغییراتی در سوخت‌وساز بدن ایجاد می‌کند که بر سلول‌های بتا تأثیر می‌گذارد و کارایی آن‌ها را تضعیف می‌کند.
مصرف زیاد شکر آیا باعث ابتلا به دیابت می‌شود؟
مطالعات نشان می‌دهد که مصرف نوشیدنی‌های حاوی شکر با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع دو ارتباط دارد، اما عوامل خطر دیگری مانند سابقه خانوادگی، سن و نژاد نیز در ابتلا به این بیماری دخیل هستند.
انجمن دیابت آمریکا توصیه می‌کند که از مصرف نوشیدنی‌های شیرین پرهیز کنید و به‌جای آن آب بنوشید. همچنین توصیه می‌شود که سهم شکر در میزان کالری دریافتی روزانه بیش از ۱۰ درصد نباشد.
یادآوری نکات مهم در رابطه با پیشگیری از دیابت
به نقل از متخصصان، کنترل دیابت نیازمند تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی است. با این حال، سیگار کشیدن نیز یکی از عوامل مهمی است که در افراد دیابتی منجر به ابتلای آنان به مشکلات سلامتی بیشتر و شدیدتری می‌شود.
تغییر سبک زندگی شما می‌تواند گام بزرگی به سوی پیشگیری از دیابت باشد و هیچ‌وقت برای شروع دیر نیست. اگر در حال حاضر به‌دلیل اضافه وزن یا چاقی، کلسترول بالا یا سابقه خانوادگی در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع دو هستید، پیشگیری بسیار مهم است.
ایجاد چند تغییر در سبک زندگی شما در حال حاضر ممکن است به شما کمک کند تا از عوارض جدی دیابت در آینده جلوگیری کنید. این تغییرات توسط متخصصان مایوکلینیک توصیه شده است که عبارتند از:
– کاهش وزن اضافی
کاهش وزن، خطر ابتلا به دیابت را کاهش می‌دهد. انجمن دیابت آمریکا توصیه می‌کند که افراد مبتلا به پیش‌دیابت حداقل هفت تا ۱۰ درصد وزن بدن خود را کاهش دهند تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شود.
– فعالیت بدنی
تمام بزرگسالان سالم باید پنج روز در هفته، ۳۰ دقیقه یا بیشتر ورزش‌های هوازی متوسط تا شدید مانند پیاده‌روی سریع، شنا، دوچرخه‌سواری یا دویدن را مدنظر قرار دهند. ورزش مقاومتی حداقل دو تا سه بار در هفته باید انجام شود. محدود کردن زمان‌های طولانی بی‌تحرکی مانند نشستن پشت رایانه می‌تواند به کنترل سطح قند خون کمک کند.
– مصرف کافی فیبر خوراکی
غذاهای غنی از فیبر باعث کاهش وزن و کاهش خطر ابتلا به دیابت می‌شوند. انواع غذاهای سالم و سرشار از فیبر بخورید که عبارتند از:
– میوه‌هایی مانند گوجه‌فرنگی و فلفل
– سبزیجات غیرنشاسته‌ای مانند سبزیجات برگ‌دار، کلم بروکلی و گل‌کلم
– حبوبات مانند لوبیا، نخود و عدس
– غلات کامل مانند ماکارونی و نان گندم کامل، برنج سبوس‌دار، جو سبوس‌دار و …
– مصرف چربی‌های سالم
رژیم غذایی شما باید شامل انواع غذاهای حاوی چربی‌های غیراشباع باشد که به آن‌ها «چربی خوب» می‌گویند.
این چربی‌ها باعث افزایش سطح کلسترول خوب در خون و سلامت قلب و عروق می‌شوند. منابع چربی‌های خوب شامل روغن زیتون، آجیل و دانه‌ها مانند بادام، بادام‌زمینی، تخم کتان، تخم کدو تنبل و … هستند.
