براساس یک مطالعه جدید، هورمون‌هایی که در طی چرخه قاعدگی نوسان می‌کنند، می‌توانند ساختار مغز زنان را تغییر دهند.
این تحقیق توسط محققان دانشگاه کالیفرنیا، سانتا باربارا، انجام شده است و تغییراتی در مغز 30 زن در طول دوره قاعدگی آن‌ها را نمایان کرده است. این تغییرات با نوسان هورمون‌های استرادیول (یک نوع استروژن)، پروژسترون، هورمون لوتئینه‌کننده (LH) و هورمون محرک فولیکول (FSH) در این دوره هماهنگی داشتند.
محققان تأکید می‌کنند که هنوز معلوم نیست که این تغییرات چه تأثیری بر بیماری‌های مغزی دارند. اما تحقیقات بسیار زیادی نشان می‌دهد که نوسان هورمون‌های مرتبط با قاعدگی تأثیراتی روی ساختار مغز دارد.
ویکتوریا بابنکو، یکی از محققان دانشگاه کالیفرنیا و همچنین یکی از نویسندگان این تحقیق، تصریح می‌کند: “بیشترین اطلاعات ما در مورد بدن انسان از مطالعات مردان به دست آمده است.”
در این تحقیق، محققان اطلاعات 30 زنی را که از قرص‌های ضد بارداری استفاده نمی‌کردند و دوره‌های قاعدگی منظم داشتند، جمع‌آوری کردند.
سپس تصاویری از مغز زنان را در سه مرحله مختلف از دوره قاعدگی، شامل خونریزی، تخمک‌گذاری و مرحله لوتئال که به آغاز قاعدگی منجر می‌شود، ثبت کردند.
محققان همچنین اطلاعات مرتبط با حجم مغز و دو نوع بافت مغزی متفاوت، شامل ماده خاکستری که شامل بدنه اصلی سلول‌های مغزی است و ماده سفید که وظیفه برقراری ارتباط بین سلول‌ها را دارد، جمع‌آوری کردند.
آن‌ها ضخامت قشری را که از ماده خاکستری تشکیل شده است اندازه‌گیری کردند و داده‌هایی درباره چگونگی پخش آب در ماده سفید مغز جمع‌آوری کردند.
اریکا کاماسکو، یک دانشیار روان‌پزشکی مولکولی در دانشگاه اوپسالا در سوئد که در این تحقیق مشارکت نداشت، اظهار داشت: “آزمایش انتشار آب به ما امکان می‌دهد تا فهم بهتری در مورد تشکیل فیبرهای ماده سفید به دست آوریم.” این تحقیق در حالی که ساختار مغز را مورد بررسی قرار می‌دهد، به تغییرات در هورمون‌های مرتبط با دوره قاعدگی نیز توجه کرده است. این هورمون‌ها شامل هورمون استرادیول (یک نوع استروژن)، پروژسترون، هورمون لوتئینه‌کننده (LH) و هورمون محرک فولیکول (FSH) هستند.
میزان هورمون‌های استروژن و LH در طی تخمک‌گذاری افزایش می‌یابد، در حالی که پروژسترون در مرحله لوتئال افزایش می‌یابد. به علاوه، هورمون FSH هم در تخمک‌گذاری و هم در مرحله لوتئال و در زمان خونریزی افزایش می‌یابد.
ارتباط تغییرات هورمونی با ساختار مغز
محققان دریافتند که تجمع هورمون‌های استروژن و LH در سراسر مغز با کارایی انتشار آب در ماده سفید مرتبط بود.
این نشان‌دهنده تغییرات در “ریزساختار” ماده سفید است که برخی دانشمندان فرض می‌کنند بازتاب دهنده تغییراتی در اتصالات مغزی است، اما هنوز بحث‌هایی درباره آن وجود دارد.
به‌علاوه، افزایش هورمون FSH با ضخامت قشری مرتبط بود، به طوری‌که با کاهش این هورمون، ماده خاکستری نیز کاهش یافت. جالب است که در چندین ناحیه از مغز، هورمون‌های FSH و پروژسترون ارتباط معکوسی با انتشار آب و ضخامت قشری داشتند. به‌طوری‌که افزایش FSH باعث شده بود آب با آزادی کم‌تری منتشر شود و ضخامت قشری افزایش یابد. درعین‌حال، افزایش پروژسترون با الگویی کاملاً متضاد مرتبط بود.
اگرچه حجم کلی مغز ثابت مانده بود، اما افزایش پروژسترون با افزایش حجم بافت مغز و کاهش مایع مغزی-نخاعی، که مایعی در اطراف مغز است و از آن محافظت و به دفع مواد زائد کمک می‌کند، مرتبط بود.
این نخستین مطالعه‌ای نیست که تغییرات مغز در طول چرخه قاعدگی را بررسی کرده است، اما نخستین مطالعه‌ای است که تغییرات را در سراسر مغز مورد توجه قرار داده است.
ارتباط تغییر ساختار مغز با بیماری
مطالعات آینده باید نشان دهند که این تغییرات چگونه می‌توانند بر سلامت ذهنی افراد در طول چرخه قاعدگی تأثیر بگذارند و چگونه خطر وضعیت‌هایی مانند آلزایمر را که در زنان شایع‌تر از مردان است، افزایش می‌دهند.
مطالعات دیگر باید نشان دهند که این تغییرات چگونه بر رفتار افراد تأثیر می‌گذارند.
