محققان موسسه‌ی ملی انسان‌شناسی و تاریخ مکزیک (INAH) بقایای یک شهر چند صدساله مایایی را در منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی زیست‌محیطی بالامکو (Balamkú) در شبه‌جزیره‌ی یوکاتان کشف کردند.
ایوان اسپراج، باستان‌شناس ارشد در بیانیه‌ای گفته است که احتمالاً از این سکونتگاه در دوره‌ی کلاسیک مایاها که بین ۲۵۰ تا ۱۰۰۰ قبل از میلاد بوده به عنوان یک مرکز منطقه‌ای مهم استفاده می‌شده است. تیم کاوش، نام ویرانه‌های تازه کشف‌شده را به افتخار بسیاری از ستون‌های کشف‌شده در سایت، Ocomtún گذاشته است، به معنای «ستون سنگی».
اسپراج در بیانیه‌ای گفته است: «بزرگ‌ترین غافلگیری این بود که مکان سایت در یک «شبه‌جزیره» مرتفع بود که با تالاب‌های وسیع احاطه شده بود. هسته‌ی تاریخی آن بیش از ۱۲۳ جریب را پوشش می‌دهد و ساختمان‌های بزرگ مختلفی از جمله چندین ساختار هرمی دارد که نزدیک ۵۰ فوت ارتفاع دارند. »
ویرانه‌های ساختمان اوکامتون با پلکان
سازندگان مایا اغلب شهرهایشان را حول اهرام متمرکز می‌کردند، مانند اهرامی که در اوکامتون یافت شد و سازه‌هایشان کاربرد مذهبی داشت. استوانه‌های سنگی که نام اوکامتون برگرفته از آن‌هاست احتمالاً بخشی از ورودی‌های اتاق‌های بالایی ساختمان‌های شهر را شکل می‌دادند.
تیم کاوش علاوه بر اهرام و ستون‌ها، سرامیک‌ها، سه میدان، مجموعه‌ای متشکل از ساختارهای کم‌ارتفاع و کشیده که تقریباً در دایره‌های متحدالمرکز چیده شده‌اند و همچنین یک زمین بازی با توپ پیدا کردند.
مایاها، آزتک‌ها و بسیاری دیگر از تمدن‌های میان‌آمریکایی نوعی بازی با توپ داشتند که توپ‌های آن از لاستیک طبیعی ساخته شده بود. کِیتلین سی اِرلی سال ۲۰۱۷ در مقاله‌ای برای موزه هنر متروپولیتن نوشت: «این بازی با توپ، منبع ورزش و سرگرمی در آمریکای میانه‌ی باستان بود که تداعی‌های نمادین مهمی نیز داشت که نمایانگر باروری کشاورزی یا نبرد بین روز و شب بودند.»
تکنولوژی «سنجش لیدار» باعث کشف این بقایای باستانی در میان جنگل شد
محققان، اوکامتون را با حمایت پروژه INAH کشف کردند؛ این پروژه به دنبال بررسی مرکز ایالت مکزیکی کامپچه است که تا حد زیادی ناشناخته مانده و پوشیده از جنگل است. ماه مارس، تشخیص نور و اسکن‌های لیدار از این منطقه منجر به شناسایی تجمعات متعددی از ساختارهای ماقبل اسپانیایی شد. تصاویر هوایی، اسپراج و همکارانش را بر آن داشت تا نگاه دقیق‌تری به قطعه‌ای از زمین بیندازند که بزرگتر از لوکزامبورگ است. نزدیک به رودخانه La Rigueña، تیم کاوش سازه‌های مشابهی از جمله محراب‌های مرکزی که احتمالاً برای مراسم عمومی استفاده می‌شدند، پیدا کرد.
تغییرات در چشم‌انداز اوکامتون بازتاب تغییرات ایدئولوژیکی و جمعیتی در دوران بحران‌هایی است که در نهایت، در قرن دهم، منجر به فروپاشی سازمان پیچیده اجتماعی-سیاسی و کاهش شدید رشد جمعیتی در دشت مرکزی مایا شد.
