یک تیم تحقیقاتی بعد از آنالیز شیئی که در نگاه اول به نظر یک قطعه سنگ متقارن به نظر میرسد، به این نتیجه رسید که این شیء احتمالا مجسمه یک سفره ماهی زهردار است که در دوران ماقبل-تاریخ ساخته شده است.
محققان بیان کردند تاریخگذاری مستقیم این سنگ میتواند به آن آسیب وارد کند اما تاریخگذاری سنگهایی که در مجاورت آن قرار داشتند، به کمک تکنیک نورتابی، نشان داد که این اثر هنری تقریبا 130 هزار سال قبل خلق شده است.
این «بادسنگ» [در زمینشناسی به سنگ رسوبیای اطلاق میشود که از کانی های آواری نهشته شده با باد تشکیل شده است] در شرق استیلبی در حدود 330کیلومتری کیپتاون در آفریقای جنوبی پیدا شده است. این سنگ به شکلی غیرمعمول قرینگی دارد و به شکل یک سفرهماهی زهردار فاقد دم است.
محققان حدس میزنند که این سنگ، به دلیل قرینگی و شیارهای سطحی، احتمالا نمونه دستسازی از یک سفرهماهی محلی آبیرنگ بوده باشد.
نویسندگان مقاله میگویند نتایج ما «حدس و گمانهای بسیار آگاهانه مبتنی بر درک ما از دهها هزار سنگهای مشابه دیگر است.»
«این سنگ نخستین و بنابراین تنها نمونهای است که به این دوره تاریخی باز میگردد. احتمال اینکه یک نمونه مشابه دیگر تا این زمان حفظ شده باشد تا به تفسیرهای ما کمک کند بسیار کم است، بنابراین این نمونه احتمالا تنها نمونهای است که تاکنون شناسایی شده است اما ما همیشه میتوانیم امیدوار باشیم که نمونههای تازهای پدیدار شوند.»
محققان میگویند این سنگ ممکن است یک نمونه آموگلیف ammoglyph باشد که منظور از آن ردی است که انسانهای اولیه روی شن میکشیدند و بعدها تبدیل به سنگ میشد. سنگ شبیه به بادبادکی با شیارهایی در یک سمت است و تقریبا هر دو سمت آن قرینهاند. مقطع سنگ خرد شده است که بر این اساس تیم حدس میزند احتمالا محل قرارگیری «دم» سفرهماهی بوده اما طی مراسم آیینی حذف شده است. این سنگ در ساحل پیدا شده که به حدسها مبنی بر اینکه این مجسمه از روی یک نمونه واقعی ترسیم شده است دامن میزند.
نویسندگان مقاله میگویند: «قرینگی همیشه جذاب است و فقط چند منبع هستند که میتوانند آن را خلق کنند و یکی از این منابع انسان است. اما همیشه باید توضیحی برای قرینگی یافت و این سطح از قرینگی وجود خاستگاه انسانی آن را تقویت میکند. این احتمال که چندین ویژگی قرینگی خیلی اتفاقی رخ داده باشد از نظر ما دور است.»
در مقایسه، قدیمیترین قطعه هنری قابل استناد که حیوان موضوع آن بوده است به نقاشیای 43900ساله از یک خوک پر از زگیل بر میگردد که در غاری در اندونزی ترسیم شده است. اولین بازنماییهای شکار به همان دوران باز میگردند و اگر اثر هنری حیوانات قدیمیتری موجود باشد احتمالا توسط نئاندرتالها خلق شده است. مجسمه انسان-شیر 40000سالهای که ترکیبی از انسان و شیر افسانهای است در غاری در آلمان پیدا شده که نخستین بازنمایی شناختهشده از یک حیوان است. این مجسمه از عاج ماموت ساخته شده است. مجسمه سفره ماهی که اخیرا پیدا شده است به لحاظ تاریخ از سایر بازنماییهای حیوان توسط انسان قدیمیتر است.
مجموعه باشکوه آثار هنری صخرهای در اروپای غربی، که آغاز آن به 40000سال قبل باز میگردد، به نظر میرسد که ناگهان و از ناکجا ظاهر میشود، قبل از آنها ما در سراسر جهان با یک سری نمادهای انتزاعی مواجه هستیم. بین این مجسمه شنی سفره ماهی و ظاهر شدن آن آثار هنری در روی دیوارهای غارهای اروپایی، که معروفترینشان نقاشیهای روی دیوارهای غاره شووه در فرانسه است، 90000 سال فاصله وجود دارد.
این مفهوم که هنر اصیل جهان روی شن پدید آمده و شن نخستین بوم نقاشی انسان بوده است، زمانی کافی را فراهم کرده تا انسان طی هزاران سال مهارت خود را ابتدا روی شنها تقویت کند. محققان غایب بودن این هنر در اسناد و تاریخچه باستانشناسی را به فقدان سنگهای مناسب در اعصار میان این دو تاریخ نسبت میدهند.
هنر بخش مهمی از هستی ما انسانهاست. یعنی عقاید درباره زمان و چگونگی آغاز شدن هنر برای بسیاری مهم و جالب است.
محققان مینویسند اگر پیشنهاد آنها صحیح باشد، خلق نخستین آثار هنری از یک گونه دیگر میتواند سالها به عقبتر برگردد اما همچنین میتواند آنچه تا امروز برایمان معما بود را نیز توضیح دهد: اینکه آثار باشکوه هنری روی دیوار غارهای اروپای غریبی چندان ناگهانی و بدون زمینه نبودهاند.
برای چشمهای آموزش ندیده این مجسمه سفره ماهی میتواند فقط یک قطعه سنگ عادی جلوه کند. اما شاید یکی از اشیاء یک نمایشگاه فرهنگی-هنری سالانه از اجداد ماقبل تاریخی ما بوده باشد! شاید!