حدود ۵ سال است که بازار خودروهای برقی و هیبریدی در حال فراگیر شدن است و تمام شرکت‌های خودروسازی مطرح سعی کرده‌اند تا محصولاتی از این قبیل را با امکانات بالا و قیمت‌های مناسب به مشتریان عرضه کنند. در واقع با توجه به نگرانی زیست محیطی و مشکلاتی از قبیل افزایش آلایندگی‌ها و گرمایش زمین، این خودروها به بازار جهانی راه پیدا کرده تا آلودگی هوا کاهش یابد و مسائلی از قبیل مشکلات قیمت و کمبود سوخت در برخی نقاط کره زمین را حل کند.
اما خودرو هیبرید و خودرو برقی چه ویژگی‌ها و نقاط مشترکی با یکدیگر دارند و در بازار آینده خودرو، کدام‌یک از اقبال بیشتری برای خرید و فروش برخوردارند؟
مقایسه کامل خودرو برقی و خودرو هیبریدی
در ادامه ابتدا به تعریف جامع و مقایسه خودرو هیبریدی و برقی در مسائل مختلفی از قبیل عملکرد، توان و قیمت می‌پردازیم و در نهایت نقاط قوت و ضعف هر کدام را بازگو می‌کنیم.
مفهوم خودرو هیبریدی
خودروهای هیبرید از ترکیب موتور احتراق داخلی و موتور الکتریکی استفاده می‌کنند. اولین خودروهای هیبرید در اوایل قرن بیستم معرفی شدند. با این حال، خودروهای هیبرید مدرن که به‌طور گسترده‌ای تولید و استفاده می‌شوند، از اواخر دهه ۱۹۹۰ به بازار آمدند. تویوتا پریوس به‌عنوان یکی از اولین و معروف‌ترین مدل‌های هیبریدی توانست به محبوبیت و فروش خوبی دست پیدا کند. به‌طور کلی خودروهای هیبریدی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
هیبرید سری: در این نوع خودرو، موتور احتراق داخلی برای تولید برق و شارژ باتری‌ها استفاده می‌شود و موتور الکتریکی به‌طور مستقیم، چرخ‌ها را به حرکت درمی‌آورد. این خودروها معمولاً کارایی بیشتری در مسافت‌های کوتاه و سرعت‌های پایین دارند و کمتر مرسوم هستند.
هیبرید موازی یا HEV: این نوع پیشرانه، متداول‌ترین نوع در خودروهای هیبرید هستند و در این خودروها، هم موتور احتراق داخلی و هم موتور الکتریکی می‌توانند به‌طور مستقل یا همزمان، چرخ‌ها را به حرکت درآورند. این خودروها با ترکیب بهینه‌ای از عملکرد و کارایی در مسافت‌های طولانی و سرعت‌های بالا، تعادل خوبی بین مصرف سوخت و توان فراهم می‌کنند و کارایی بهتری در مسافت‌های طولانی و سرعت‌های بالا دارد. از محصولات باکیفیت موجود در ایران با این تکنولوژی می‌توان به نیسان سیلفی اشاره کرد.
پلاگین هیبرید یا PHEV: این خودروها دارای باتری‌های بزرگتری هستند که می‌توانند از طریق پریز برق شارژ شوند. پلاگین هیبریدها می‌توانند مسافت‌های بیشتری را تنها با استفاده از برق طی کنند و برای سفرهای درون شهری بسیار مناسب‌اند. این خودروها امکان شارژ باتری از طریق شبکه برق خانگی یا ایستگاه‌های شارژ عمومی را دارند که باعث می‌شود نیاز به استفاده از موتور احتراق داخلی در مسافت‌های کوتاه به حداقل برسد. پلاگین هیبریدها معمولا قابلیت طی کردن مسافت ۳۰ تا ۶۰ کیلومتر تنها با استفاده از باتری را دارند و پس از اتمام شارژ باتری، موتور احتراق داخلی به‌طور خودکار وارد عمل می‌شود. این ویژگی باعث می‌شود این خودروها برای افرادی که مسافت‌های کوتاهی را درون شهری طی می‌کنند، بسیار جذاب باشد؛ زیرا در این شرایط تقریبا هیچ نیازی به مصرف بنزین ندارند. خودرو تیگو ۸ پرو پلاگین هیبرید مدیران خودرو از محصولات مونتاژی با این تکنولوژی پیشرانه در بازار کشورمان است.
مفهوم خودرو برقی
این نوع خودروها از باتری‌ها برای تأمین انرژی مورد نیاز موتور الکتریکی استفاده می‌کنند و نخستین بار در اواخر قرن نوزدهم معرفی شدند؛ اما به‌دلیل محدودیت‌های تکنولوژیکی آن زمان و فراوانی و ارزانی سوخت‌های فسیلی، نتوانستند جایگاه قابل توجهی پیدا کنند. اما با پیشرفت تکنولوژی باتری‌ها و افزایش قیمت سوخت‌های فسیلی، خودروهای برقی دوباره مورد توجه قرار گرفتند. به‌طور کلی خودروهای برقی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
تمام برقی یا EV: این خودروها تنها از باتری و موتور الکتریکی استفاده می‌کنند و هیچ موتور احتراق داخلی ندارند. از جمله معروف‌ترین این خودروها می‌توان به تسلا مدل ۳ و در خودروهای مونتاژی در ایران به نبکا ET5 و کی ام سی J7 برقی اشاره کرد.
سوخت سلولی: این نوع خودروها از سوخت هیدروژن برای تولید برق استفاده می‌کنند که به نوبه خود، موتور الکتریکی خودرو را تغذیه می‌کند. نمونه بارز این خودروها، تویوتا میرای است. البته در بعضی دسته‌بندی‌ها این خودروها را در دسته برقی‌ها جای نمی‌دهند؛ اما در بسیاری از رده‌بندی‌ها می‌توان عملکردی در رده برقی‌ها برای این نوع از خودروها در نظر گرفت.
گفتنی است به‌تازگی خودروهای برقی به‌صورت گسترده به کشور وارد شدند و به‌زودی محصولاتی چون هوندا E-NS1، آئودی Q5 E-Tron، فولکس واگن ID۴، هونگچی E-QM5، لونا GRE، سینوگلد و… را در خیابان‌ها خواهیم دید.
عملکرد، شتاب و سرعت
خودروهای برقی در مقایسه با خودروهای هیبرید، به‌دلیل عدم وجود موتور احتراق داخلی، از بازدهی انرژی بهتری برخوردارند. این خودروها با استفاده از باتری‌های الکتریکی به‌طور مستقیم توانایی تأمین انرژی را دارند و هیچ نیازی به احتراق سوخت ندارند. این موضوع باعث می‌شود که خودروهای برقی به‌طور کلی مصرف انرژی بهینه‌تری داشته باشند؛ زیرا تبدیل انرژی سوخت به انرژی حرکتی با افت قابل توجهی همراه است که در خودروهای هیبرید رخ می‌دهد. به‌علاوه، به‌کارگیری سیستم‌های بازیافت انرژی مانند سیستم بازیافت انرژی ترمز در خودروهای برقی نیز به بازدهی بیشتر آنها کمک می‌کند. بنابراین از لحاظ بازدهی انرژی و مصرف سوخت، خودروهای برقی نسبت به خودروهای هیبرید، عملکرد بهتری دارند و این موضوع یکی از مزایای اصلی آنهاست.
خودروهای برقی با باتری‌های بزرگ می‌توانند مسافت‌های طولانی‌تری را طی کنند؛ اما نیاز به زیرساخت‌های مناسب شارژ دارند. در مقابل، خودروهای هیبرید به‌دلیل داشتن موتور احتراق داخلی، نگرانی کمتری در مورد شارژ باتری در مسافت‌های طولانی دارند و می‌توانند به‌راحتی به پمپ بنزین مراجعه کنند. همچنین خودروهای برقی به‌دلیل داشتن موتورهای الکتریکی با توان بالا، شتاب بسیار خوبی دارند. خودروهای هیبریدی نیز توان و شتاب مناسبی دارند، اما معمولا در مقایسه با خودروهای تمام برقی، شتاب کمتری ارائه می‌کنند.
تأثیر شرایط آب و هوایی و جغرافیایی بر کارکرد
به‌طور کلی این دسته از خودروها به‌شدت در مقابل دمای هوا واکنش‌پذیر هستند و معمولا در مناطق با گرمای بالا، خودروهای برقی و هیبرید با مشکلاتی همچون کاهش عمر باتری و داغ شدن آن مواجه می‌شوند. همچنین، برقی بودن این خودروها در شرایط گرما می‌تواند به کاهش بازدهی و کارایی آنها منجر شود. در مناطق کوهستانی و با شیب‌های زیاد، خودروهای برقی و هیبرید نیاز به مصرف بیشتری از باتری و سیستم ترمز خودشارژی دارند که ممکن است باعث کاهش عمر باتری و کارایی خودرو شود. علاوه بر این، در مناطق با شرایط جاده‌ای خاص مانند جاده‌های کوهستانی و پرترافیک، مصرف انرژی بیشتر و کارایی خودروهای برقی و هیبریدی ممکن است کمتر از حالت عادی باشد.
با توجه به شرایط آب و هوایی و جاده‌های ایران، ممکن است خودروهای هیبریدی نسبت به خودروهای برقی برای استفاده در این مناطق مناسب‌تر باشند. زیرا موتور احتراق داخلی آنها می‌تواند بهبود کارایی خودرو در شرایط مختلف را فراهم کند. اما با پیشرفت فناوری، خودروهای برقی نیز می‌توانند بهبود‌هایی کسب کنند که آنها را برای استفاده در ایران مناسب‌تر کنند. اما باز هم تاکید می‌کنیم که خودروهای برقی برای مناطق بسیار گرم جنوب ایران، انتخاب چندان معقولی به‌نظر نمی‌رسند.
آلایندگی و تاثیرات زیست‌محیطی
خودروهای برقی هیچ آلایندگی مستقیمی تولید نمی‌کنند؛ اما تولید برق مورد نیاز آنها می‌تواند منجر به تولید آلاینده‌ها شود. خودروهای هیبریدی نیز نسبت به خودروهای تماما بنزینی آلایندگی کمتری تولید می‌کنند؛ اما همچنان از سوخت فسیلی استفاده می‌کنند. باتری‌های خودروهای برقی قابل بازیافت هستند و تلاش‌های بسیاری برای بهبود فناوری‌های بازیافت آنها در حال انجام است. خودروهای هیبریدی نیز دارای باتری‌هایی هستند که قابل بازیافت‌اند، اما به‌دلیل داشتن موتور احتراق داخلی، پیچیدگی بیشتری در بازیافت دارند.
هزینه‌های نگهداری و دریافت خدمات
خودرو برقی و هیبریدی در مقام مقایسه معمولا هزینه‌های اولیه متفاوتی نسبت به خودروهای سوختی دارند. این تفاوت‌ها به عوامل مختلفی مانند نوع خودرو، تکنولوژی استفاده شده، ویژگی‌ها و تجهیزات موجود، سطح لوکس بودنی که ارائه می‌دهند و همچنین ظرفیت باتری بستگی دارد. در مقایسه با خودروهای بنزینی، هزینه‌های اولیه خودروهای برقی و هیبرید ممکن است بیشتر باشد؛ اما در عوض، معمولا هزینه‌های نگهداری و سوخت آنها کمتر است.
خودروهای برقی معمولا با هزینه‌های بالاتری همراه هستند و آن هم به‌دلیل قیمت بالای باتری‌های لیتیوم-یون و تکنولوژی پیشرفته‌ای که در آنها استفاده می‌شود. هزینه‌های نگهداری و تعمیرات خودروهای برقی نیز معمولا کمتر از خودروهای بنزین‌سوز است؛ چرا که موتورهای الکتریکی، قطعات متحرک کمتری دارند و نیاز به نگهداری کمتری هم خواهند داشت. در مقابل، خودروهای هیبرید به‌دلیل استفاده از موتور احتراق داخلی ممکن است هزینه‌های نگهداری و تعمیرات بیشتری داشته باشند. اما از طرفی، هزینه سوخت آنها به‌طور چشمگیری کمتر از خودروهای بنزینی است. با توجه به مزایای طولانی‌مدت مالی و محیطی، هزینه‌های اولیه بالاتر خودروهای برقی و هیبرید معمولا با توجه به سرمایه‌گذاری در زمان می‌تواند به‌صرفه‌تر باشد؛ به‌خصوص با در نظر گرفتن هزینه‌های سوخت و نگهداری در طول عمر خودرو.
در مورد زیرساخت‌های استفاده از این خودروها در کشورمان نیز باید گفت ایران هنوز زیرساخت‌های گسترده‌ای برای شارژ خودروهای برقی ندارد؛ زیرا این تکنولوژی تازه‌واردی در ایران محسوب می‌شود. خودروهای هیبرید با توجه به نیاز به بنزین، از زیرساخت‌های موجود سوخت‌گیری بهره می‌برند و نیاز کمتری به ایستگاه‌های شارژ دارند و در این زمینه برتری کاملی نسبت به خودروی برقی دارد.
مزایا و معایب استفاده از خودروهای برقی و هیبریدی
از مزایای خرید خودروهای هیبرید می‌توان به کاهش مصرف سوخت، آلایندگی کمتر نسبت به خودروهای تماما بنزینی و نداشتن نگرانی از شارژ باتری در مسافت‌های طولانی و از معایب آنها نیز می‌توان به هزینه‌های نگهداری بیشتر، وابستگی به سوخت فسیلی و پیچیدگی بیشتر در تعمیرات اشاره کرد.
در مقابل از مزایای خرید و استفاده از خودروهای برقی می‌توان به عدم تولید آلاینده مستقیم، هزینه‌های سوخت کمتر، نگهداری آسان‌تر، شتاب بهتر و صدای کمتر در کابین و از معایب آنها نیز می‌توان پیمایش مسافتی محدودتر، نیاز به زیرساخت‌های مناسب شارژ و هزینه اولیه بالاتر را نام برد.
سردمداران عرصه تولید خودروهای برقی و هیبرید
تویوتا، هوندا و فورد از جمله شرکت‌های پیشرو در تولید خودروهای هیبریدی هستند. در مقابل، تسلا، بی وای دی، نیسان و بی ام و به‌عنوان پیشگامان تولید خودروهای برقی شناخته می‌شوند. اما توسعه خودروهای برقی، رشد بسیار بیشتری از محصولات هیبرید یا پلاگین هیبرید داشته و در این سال‌ها شرکت‌های چینی مانند BYD، NIO و Geely توانسته‌اند نقش مهمی در توسعه و تولید خودروهای برقی ایفا کنند.
کمپانی بی وای دی (BYD) به‌عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان باتری و خودروهای برقی در جهان شناخته می‌شود و طی این سال‌ها توانسته به یکی از بازیگران اصلی در صنعت خودروهای برقی تبدیل شود. شرکت‌های چینی با ارائه محصولات باکیفیت و قیمت رقابتی، به‌سرعت توانسته‌اند سهم قابل توجهی از بازار جهانی خودروهای برقی را به خود اختصاص دهند. آنها نه‌تنها در بازار داخلی چین، بلکه در بازارهای بین‌المللی نیز حضور قوی دارند و بر این بازار، سلطه نسبی پیدا کرده‌اند.
جمع بندی
در مطلب مقایسه خودرو هیبریدی و برقی به تعریف این خودروها پرداختیم و تمام نقاط قوت و ضعف آنها را بیان کردیم. اگر به‌دنبال خودرویی با آلایندگی کمتر و هزینه‌های نگهداری پایین‌تر هستید، خودروهای برقی گزینه مناسبی هستند. با این حال، برای استفاده از این خودروها، نیاز به زیرساخت‌های مناسب شارژ دارید که در حال حاضر در بیشتر مناطق ایران، این زیرساخت‌ها محدود هستند. اگر نگرانی از برد مسافتی و زیرساخت‌های شارژ دارید، خودروهای هیبریدی می‌توانند انتخاب بهتری باشند. این خودروها با ترکیبی از موتور احتراق داخلی و موتور الکتریکی، توانسته‌اند مصرف سوخت را کاهش داده و در عین حال، نگرانی از تمام شدن شارژ باتری در مسافت‌های طولانی را برطرف کنند.
با توجه به آینده بازار جهانی خودرو و لزوم کاهش مصرف سوخت و آلایندگی‌ها، می‌توان گفت که این محصولات به‌مرور جایگزین خودروهای درون‌سوز خواهند شد. در نهایت شما کاربران گرامی گجت نیوز بگویید که آینده ساخت خودروها را چگونه پیش‌بینی می‌کنید و از بین خودروهای برقی و هیبریدی، کدام‌یک را انتخاب می‌کنید.
منبع: گجت‌نیوز
