با قرعه‌کشی فصل جدید لیگ قهرمانان اروپا در موناکو سرانجام برای همه مشخص شد که بزرگ‌ترین تغییرات در این مسابقات از زمان آخرین اصلاحات و تبدیل جام باشگاه‌ها به لیگ قهرمانان در فصل ۳-۱۹۹۲ به اجرا درآمده است.
علاوه بر این که تعداد تیم‌ها از ۳۲ به ۳۶ افزایش یافته، دور اول به شکل سابق با هشت گروه چهار تیمی با بازی‌های رفت و برگشت دیگر وجود ندارد.
تغییرات دور اول
۳۶ تیم حاضر در فصل جدید که از سه‌شنبه شب (۱۷ سپتامبر/ ۲۷ شهریور) آغاز میشود، به جای گروه‌بندی، مثل یک لیگ در یک جدول مشترک قرار می‌گیرند. هر تیم هشت مسابقه انجام می‌دهد، چهار بازی در خانه و چهار بازی در خارج. در مراسم قرعه‌کشی موناکو این ۳۶ تیم در چهار ظرف ۹ تیمی تقسیم شدند و برای هر تیم از هر ظرف دو حریف به قید قرعه معین شد. بنا بر قاعده دو تیم از یک کشور نباید با هم در مرحله اول روبرو شوند، مگر اینکه از لحاظ ریاضی امکان‌ناپذیر نباشد.
با این مدل جدید لیگ به جای بازی‌های مرحله گروهی، برگزاری چندین بازی بین تیم‌های بزرگ در همین مرحله اول تضمین شده است. امید و هدف یوفا از انجام این اصلاحات هم همین بود که از همان آغاز مسابقات مصاف‌های جذابی وجود داشته باشد.
یان-کریستیان درزن، عضو هیات مدیره باشگاه بایرن مونیخ، در این خصوص به شبکه دوم آلمان گفت که ایده اصلی پشت این اصلاحات این است که دیگر «بازی‌های مرده» پایان مرحله گروهی نداشته باشیم.
در پایان مرحله اول تیم‌های اول تا هشتم جدول به طور مستقیم به مرحله یک‌هشتم نهایی راه پیدا می‌کنند. تیم‌های نهم تا بیست و چهارم جدول در یک مرحله حذفی به مصاف هم می‌روند تا برندگان آنها هشت تیم دیگر مرحله یک‌هشتم را مشخص کنند. تیم‌های بیست و پنجم تا سی و ششم جدول هم حذف می‌شوند و دیگر سقوط به لیگ اروپا پس از مرحله گروهی همانند دوره‌های پیشین صورت نمی‌گیرد.
یک تغییر دیگر که یوفا در مرحله اول داده این است که در صورتی که دو تیم امتیاز برابر داشته باشند، تفاضل گل برای رده‌بندی ملاک خواهد بود. قبلا یوفا بر خلاف فیفا و بسیاری از لیگ‌ها، دیدارهای مستقیم دو تیم هم‌امتیاز را معیار قرار می‌داد.
بعد از تفاضل گل، معیار رده‌بندی در جدول مرحله اول به ترتیب تعداد گل زده، تعداد گل زده خارج از خانه، تعداد برد، تعداد برد خارج از خانه، تعداد امتیازی که هشت حریف دو تیم مزبور کسب کرده‌اند، تفاضل گل بهتر هشت حریف دو تیم، تعداد گل‌های زده هشت حریف دو تیم، بازی جوانمردانه و ضریب یوفا ملاک خواهند بود.
هیجان‌انگیزترین بازی‌های مرحله اول بدون تردید در روز آخر خواهد بود که ۱۸ بازی به طور همزمان برگزار خواهند شد و رده نهایی تیم‌ها در جدول را تغییر خواهد داد.
مرحله حذفی
از مرحله یک‌هشتم نهایی لیگ قهرمانان مثل سابق خواهد بود، با بازی‌های حذفی در دو دیدار رفت و برگشت. قانون گل زده در خانه حریف هم وجود ندارد. با این تغییر کوچک که بر خلاف سابق، مسیر تیم‌ها تا دیدار نهایی در ۳۱ ماه مه در مونیخ در همان قرعه‌کشی مرحله یک‌هشتم نهایی مشخص خواهد شد و مانند دوره‌های پیشین مرحله به مرحله انجام نخواهد شد.
بعد از انجام بازی‌های تیم‌های نهم تا شانزدهم در برابر تیم‌های ۱۷ تا ۲۴ در دور میانی مرحله یک‌هشتم قرعه‌کشی میشود. بدین صورت که برندگان دور میانی به مصاف تیم‌های اول تا هشتم خواهند رفت. تیم‌های بالای جدول هم طوری در مرحله حذفی جاگیری خواهند شد که تا مراحل بالاتر به هم نخورند.
بازی‌های بیشتر، پول بسیار بیشتر
با بیشتر شدن تعداد تیم‌ها و تغییر قالب مسابقات تعداد بازی‌ها در یک فصل لیگ قهرمانان از ۱۲۵ بازی در فصل‌های گذشته به ۱۸۹ بازی در فصل جدید افزایش پیدا می‌کند. تعداد بازی‌ها در دو رقابت باشگاهی دیگر یوفا، یعنی لیگ اروپا و لیگ کنفرانس هم از این فصل افزایش خواهد یافت. در مجموع تعداد کل بازی‌ها در این سه تورنمنت از ۴۰۷ بازی به ۵۱۳ بازی می‌رسد.
مهم‌ترین پیامد افزایش تعداد تیم‌ها و بازی‌ها – و شاید مهم‌ترین هدف یوفا از انجام این اصلاحات- افزایش درآمد رقابت‌ها است.
یوفا که حق پخش سه رقابت باشگاهی خود را همواره برای یک دوره سه ساله به فروش می‌گذارد، هر چند به هدف‌اش برای کسب پنج میلیارد یورو نرسید، اما به طور آشکار توانست درآمد خود را از این محل از ۳/۵ میلیارد یورو در دوره سه ساله قبلی به ۴/۴ میلیارد یورو در این دوره افزایش دهد.
۷۵ درصد از این درآمد، یعنی ۳/۳ میلیارد یورو به طور مستقیم به باشگاه‌های حاضر در سه رقابت باشگاهی یوفا تعلق خواهد گرفت که تنها ۲/۴۷ میلیارد (۷۵ درصد) آن به باشگاه‌های حاضر در لیگ قهرمانان پرداخت میشود. تیم قهرمان به تنهایی می‌تواند ۱۵۶ میلیون یورو درآمد داشته باشد.
۱۷ درصد از میزان پولی که بین باشگاه‌های حاضر در سه تورنمنت باشگاهی توزیع میشود، یعنی ۵۶۵ میلیون یورو به باشگاه‌های حاضر در لیگ اروپا و ۲۸۵ میلیون یورو نیز به باشگاه‌های شرکت‌کننده در لیگ کنفرانس تعلق می‌گیرد.
باقی ۲۵ درصد درآمد این دوره یوفا یعنی ۱/۱ میلیارد یورو نیز برای تامین، مخارج برگزاری (۳۸۷ میلیون یورو)، باشگاه‌های راه‌نیافته (۳۰۸ میلیون یورو)، فوتبال اروپا (۲۳۱ میلیون یورو)، مراحل مقدماتی (۱۳۲ میلیون یورو)، لیگ قهرمانان زنان (۲۲ میلیون یورو) و لیگ جوانان (سه میلیون یورو) خرج خواهد شد.
افزایش شکاف در فوتبال اروپا؟
با افزایش قابل توجه درآمدهای باشگاه‌های حاضر در لیگ قهرمانان، این نگرانی وجود دارد که با نگاه به رقابت در لیگ‌های ملی شکاف طبقاتی بین باشگاه‌های بزرگ و کوچک از سال‌های اخیر هم بیشتر شود. یوفا در دفاع از خود می‌گوید که در دوره جدید سهم باشگاه‌های راه‌نیافته نیز از چهار درصد به هفت درصد افزایش داده شده است.
اما واقعیت این است که یک تعداد معدود باشگاه در سطح ملی و بین‌المللی توانسته‌اند به لطف درآمدهای ثابت حاصل از حضور دائمی در لیگ قهرمانان فاصله‌شان را با سایر باشگاه‌ها بیشتر و بیشتر کنند. این روند به کاهش رقابت در این لیگ‌ها منجر شده است.
به عنوان نمونه باشگاه بایرن مونیخ که تا پیش از فصل گذشته ۱۱ بار پیاپی قهرمان بوندس‌لیگا شده بود، در این بازه زمانی، یعنی از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۳ از محل حضور در لیگ قهرمانان در مجموع ۸۰۷ میلیون یورو درآمد داشت. این در حالی است که کل درآمد باشگاه کوچکی مثل ماینس در این مدت از شرکت در رقابت‌های باشگاهی یوفا روی هم تنها ۱۰ میلیون یورو بود.
علاوه بر درآمدهای مستقیم حاصل از شرکت در لیگ قهرمانان، باشگاهی که در این رقابت معتبر حضور دارد، درآمدهای ناشی از فروش حقوق اسپانسرینگ و بلیت‌فروشی خود را هم می‌تواند افزایش دهد.
برخی از لیگ‌ها با الگوبرداری از سیستم جوانمردی مالی یوفا، به دنبال کنترل مخارج باشگاه‌ها هستند. به گونه‌ای که تنها ۷۰ درصد از درآمدهای عملیاتی یک باشگاه می‌تواند صرف خرید بازیکن شود. لالیگای اسپانیا و لیگ برتر انگلیس سیستم‌های مشابهی را پیاده کرده‌اند.
سازمان لیگ آلمان که باشگاه‌هایش به خاطر قانون موسوم به «۵۰+۱» برخلاف سایر لیگ‌های بزرگ اروپایی نمی‌توانند توسط یک شخص خریداری شوند و مالکیت عمده‌اش همواره در اختیار باشگاه و اعضایش است، خواستار برقرار کردن یک سقف مطلق به عنوان مثال ۵۰۰ میلیون یورو برای کل هزینه‌های باشگاه‌ها هستند.
نشریه آلمانی کیکر چندی پیش گزارش داده بود که سازمان لیگ آلمان مدل سقف هزینه‌ها را می‌خواهد در بوندس‌لیگا اجرا کند و آن را بخشی از نظام قوانین خود قرار دهد تا از این طریق جلوی هزینه‌های بالای دستمزد را بگیرد و رقابت در این لیگ دوباره بیشتر شود.
لیگ هلند نیز یک راه ویژه دیگر را امتحان می‌کند. بر اساس آن باشگاه‌های شرکت‌کننده در سه رقابت باشگاهی یوفا تا پنج درصد درآمد خود را در اختیار سازمان لیگ می‌گذارند. سازمان لیگ نیز این پول را بین سایر باشگاه‌ها تقسیم می‌کند که باید آن در زیرساخت‌های خود سرمایه‌گذاری کنند و نمی‌توانند آن را صرف خرید بازیکن کنند.
چالش فشار روی بازیکنان
یک پیامد دیگر افزایش تعداد بازی‌های لیگ قهرمانان فشرده شدن تقویم مسابقات و زمان کمتر برای لیگ‌های ملی است. لیگ فرانسه تعداد تیم‌های خود را از ۲۰ به ۱۸ تیم کاهش داده و در لیگ ایتالیا روی این تغییر و کوچک کردن لیگ بحث میشود.
در فرانسه علاوه بر آن جام اتحادیه از تقویم مسابقات حذف شد و در انگلیس هم جام اتحادیه کوچک شده است. سنت تکرار بازی‌ها در جام حذفی انگلیس در صورت مساوی لغو شد. در آلمان هم ممکن است به زودی سنت تعطیلات زمستانی دیگر ممکن نباشد.
اما مهم‌ترین پیامد افزایش فشار جسمانی به بازیکنان است. به ویژه با توجه به اینکه رقابت‌های جام ملت‌های اروپا و جام جهانی هم با افزایش تعداد تیم‌ها همین طور بزرگ‌تر می‌شوند و علاوه بر این‌ها فیفا در تابستان ۲۰۲۵ جام جهانی باشگاه‌ها را هم با شرکت ۳۲ تیم راه خواهد انداخت.
فدراسیون بین‌المللی اتحادیه‌های بازیکنان حرفه‌ای فوتبال (فیفپرو) در تازه‌ترین گزارش سالانه خود بر افزایش فشار روی بسیاری از بازیکنان به ویژه در باشگاه‌های بزرگ تاکید کرده است.
به عنوان نمونه به خولیان آلوارز که فصل گذشته ۷۵ بازی برای اتلتیکو مادرید و تیم ملی آرژانتین انجام داد یا کریستین رومرو که در تیم‌های تاتنهام و آرژانتین بازی می‌کند و ۱۶۳ هزار کیلومتر برای شرکت در بازی‌ها پیموده، اشاره کرده است.
بازیکنان جوان هم امروز بیش از گذشته با این چالش روبرو هستند. به عنوان مثال فلوریان ویرتز، پدیده تیم ملی آلمان و باشگاه بایرلورکوزن، تاکنون در ۲۱ سالگی ۱۱۵۰۰ دقیقه در سطح حرفه‌ای فوتبال بازی کرده است. تقریباً سه برابر بیشتر از میشائل بالاک، کاپیتان اسبق تیم ملی آلمان در همان سن.
مدتی قبل نیز خبر‌گزاری‌ها گزارش دادند که سه اتحادیه بازیکنان در انگلیس، فرانسه و ایتالیا که در فیفپرو سازماندهی می‌شوند به دلیل تعداد زیاد بازی‌ها از فیفا شکایت کرده‌اند و خواستار مشارکت بیشتر در برنامه‌ریزی تقویم بازی‌ها شده‌اند.
یوفا نیز با افزایش تعداد بازی‌های باشگاهی و ملی در اروپا ممکن است به زودی با چالش‌های مشابه و مخالفت اتحادیه‌های بازیکنان روبرو شود.
منبع: بی‌بی‌سی
