اگر کسی به شما بگوید «نئاندرتال»، اولین چیزی که به ذهن شما میرسید چیست؟ یک مرد نئاندرتال که به شکار میرد؟ اما در مورد زنان نئاندرتال و نحوه زندگی آنها چه میدانیم؟
باورهای قدیمی، مردها را از دوران پیش از تاریخ شکارچی و موتور محرک تکامل ارزیابی میکند اما تحقیقات جدید نشان میدهد که این باور با واقعیت منطبق نیست.
هرچند اطلاعات کمی درباره دوران کودکی زنان نئاندرتال وجود دارد اما مطالعات جدید سرنخهایی را درباره دوران رشد و بزرگسالی آنها در اختیار ما قرار میدهد.
برای مثال، یک جهش از نئاندرتالها در برخی از انسانهای امروزی وجود دارد که تصور میشود باعث شروع زودتر قاعدگی میشود.
این نشان میدهد که نئاندرتالهای زن ممکن است سیکل قاعدگی خود را شروع کرده و به بلوغ (در معنای تولید مثل) در سنین پایینتری نسبت به آنچه که معمولاً در انسانهای امروزی رخ میدهد، رسیده باشند.
احتمالا آنها در زمان بزرگسالی شریک جنسی و جفت هم داشتهاند. یک مطالعه نشان میدهد که برخی از نئاندرتالهای زن پس از پیدا کردن جفت از جامعه خود به جامعه شریک زندگی خود نقل مکان میکردند.
محققان با تجزیه و تحلیل بقایای نئاندرتال در دو غار مختلف در سیبری سرنخهایی در مورد زندگی اجتماعی آنها پیدا کردهاند.
آنها با بررسی توالی کروموزومهای Y که از پدر منتقل میشود و میتوکندریایی که از مادر به ارث میرسند دریافتند که تنوع بیشتری در ژنوم میتوکندری نسبت به کروموزوم Y وجود دارد و نتیجه گرفتند که احتمالا این باید به دلیل مهاجرت زنان بین جوامع باشد.
البته این مطالعه تنها روی دادههای ژنتیکی ۱۳ نئاندرتال انجام شده است و برای نتیجهگیری دقیقتر درباره دور شدن نئاندرتالهای زن از جوامع خود، لازم است روی نمونههای بیشتری تحقیق شود.
زایمان دردناک
به گفته محققان دانشگاه کالیفرنیا در دیویس و موسسه انسان شناسی ماکس پلانک، احتمالا زایمان نئاندرتال زن نیز به اندازه امروز دردناک و دشوار بوده است.
این محققان با استفاده از سی تی اسکن، لگن نئاندرتالهای مونثی که در غار تابون پیدا شده است موفق شدند به صورت مجازی لگن آنها را بازسازی کنند.
با این بازسازی آنها متوجه شدند که کانال تولد یک زن نئاندرتال کاملا متفاوت از انسان امروزی است. محققان حدس میزنند که احتمالا نوزادان در رحم نئاندرتال مونث چرخش نداشته است، البته این بدان معنا نیست که در آن زمان زایمان آسانتر بوده است.
احتمال داده میشود که نوزادان نئاندرتال سرهای کمی بزرگتر و بدن کشیدهتری داشتهاند، بنابراین تولد یک نوزاد بزرگ از کانالی نسبتا کوچک احتمالا دردناک بوده است.
مطالعهای در سال ۲۰۱۹ نشان میدهد که نئاندرتالها شیوههایی برای مراقبتهای بهداشتی داشتند. به گفته دکتر پنی اسپیکینز، نویسنده اصلی این مطالعه، این احتمال وجود دارد که افرادی نقشی شبیه به ماما ایفا و به زایمان کمک کرده باشند در غیر این صورت این جوامع نمیتوانستند به دلیل میزان مرگ و میر مادران و نوزادان جان سالم به در ببرند.
زنان و مردان شکارچی
آنچنان که در روایتهای تاریخی شنیده و خواندهایم، مردان وظیفه شکار را برعهده داشتند و زنان در غارها به نگهداری از خانواده و فرزندان مشغول بودهاند اما شواهد نشان میدهد که احتمالا نئاندرتال مونث تفاوت چندانی با اعضای مذکر این گونه نداشتهاند.
محققان با بررسی فسیلهای به جا مانده از نئاندرتالهای مرد و زن دریافتند که الگوهای آسیب بدنی مشابهی در آنها وجود دارد که نشان از آن است که هر دو شکارچی بودهاند در عین حال شواهدی از سایش دندانها حاکی از آن است که هر دو جنس در فعالیتهایی که به دندان نیاز داشت، مانند کندن پوست، شرکت میکردند.
کارا اوکوباک، استادیار انسانشناسی از دانشگاه نوتردام میگوید احتمالا نقش زنان در شکار با مادر شدن آنها نیز تغییر نمیکرده است. او میگوید دلیلی وجود ندارد که باور کنیم زنان ماقبل تاریخ شکار خود را در دوران بارداری، شیردهی یا حمل بچهها رها کردهاند و «همچنین در دوران پارینه سنگی هیچ نشانهای از وجود تقسیم کار به لحاظ جنسیتی نمیبینیم».
هرچند بدون ماشین زمان، دشوار است که دقیقاً بدانیم زندگی یک نئاندرتال زن چگونه بوده است اما با توجه به شواهد کمی که در اختیار داریم، به نظر میرسد نقش آنها بسیار متفاوتتر از آن چیزی است که تاکنون باور داشتهایم.