پستانداران، از زمان انقراض دایناسورها در حال رشد و نمو بودهاند. آنها پس از آغاز غیبت همتایان فلسدارشان، به شکلی انفجاری در دنیا گسترش یافتند، به گونههای متنوعی تبدیل شدند و حتی بزرگتر شدند. اما دقیقاً چقدر بزرگ شدند؟
ما میدانیم که نهنگ آبی، با اندازهای حدود ۳۰ متر و وزنی تا ۲۰۰ تن، عنوان عظیمالجثهترین پستاندار تاریخ زمین را در اختیار دارد؛ اما نهنگها برای زندگی درون آب تکامل یافتهاند. پس بزرگترین پستانداری که تا به حال روی خشکی قدم گذاشته، کدام گونه است؟
در حال حاضر، فیل آفریقایی با عنوان بزرگترین پستاندار زندهی دنیا شناخته میشود و همچنین، رکورد بزرگترین حیوان زندهی دنیا را نیز به خود اختصاص داده است. این غولپیکرهای زمینی، با ۷ متر طول و ۳٫۷ متر قد، معمولاً بین ۴ تا ۷ تن وزن دارند و همچنین، سنگینترین مغز و بینی نیز در بین پستانداران زمینی به آنها تعلق دارد. فیل آفریقایی عظیمالجثه و سنگینوزن است، اما در رقابت برای عنوان بزرگترین حیوانی که تا به حال روی زمین قدم برداشته است، شکست میخورد.
دارندهی عنون بزرگترین پستاندار خشکیزی تاریخ، حیوانی منقرضشده به نام بلوچیدد یا بلوچتریوم (Paraceratherium) است؛ گونهای از کرگدنهای عظیمالجثهای که مثل زرافه، گردن بلندی داشت. این پستاندار، کرگدنمانندی بیشاخ بود و از اوایل تا اواخر دوران الیگوسن (۳۴ تا ۲۳ میلیون سال پیش)، در آسیای مرکزی، عمدتاً در چین، مغولستان، قزاقستان و پاکستان زندگی میکرد. اگر بزرگترین کرگدن زندهی دنیا در کنار این پستاندار قرار بگیرد، شبیه موجودی کوتوله به نظر میرسد؛ زیرا کرگدن سفید جنوبی فقط ۴٫۲ متر طول، ۱٫۸۵ قد و ۳٫۶ تن وزن دارد.
طول کلی ۷٫۴ متری و شانههایی به ارتفاع ۴٫۸ متر، بلوچیدد را به عظیمالجثهترین پستانداری تبدیل میکند که تا به امروز، روی زمین قدم گذاشته است. همچنین، بر اساس تخمینهایها از اسکلتی بازسازیشده که در موزه تاریخ طبیعی آمریکا نگهداری میشود، این غول پیشاتاریخی حدود ۱۷ تن وزن داشت، یعنی تقریباً پنج برابر از همتایان زندهی امروزیاش سنگینتر بود.
در سال ۲۰۲۱، گونهی تازهای از کرگدنهای غولپیکر منقرضشده از سردهی بلوچیدد (Paraceratherium linxiaense)، در تبت کشف شد. قدمت فسیلهای کشفشده که جمجمهای کاملاً حفظشده، فک پایین و مهرههای کرگدن دیگری را شامل میشد، به ۲۶٫۵ میلیون سال پیش میرسد. دنگ تائو، نویسندهی اصلی مطالعهای که به شرح یافتهها پرداخت، به سیانان گفت: «طول جمجمه بیش از یک متر بود. کشف جمجمهای کاملاً سالم با این اندازه، بسیار نادر است.»
اما بلوچیدد به عنوان بزرگترین پستاندار خشکزی، بیرقیب نیست. فسیلهای کشفشده ناقص هستند، به همین دلیل، نمیتوان به طور قطع تشخیص داد که هرکدام از این کرگدنهای باستانی و منقرضشده، چقدر عظیمالجثه بودهاند. رقابت میان بلوچیدد و دیگر غولهای منقرضشده، بسیار تنگاتنگ است.
برای مثال، برخی معتقدند که فیل راستعاج (Palaeoloxodon) که حدوداً بین ۷۰۰ هزار تا ۵۰ هزار سال پیش روی زمین زندگی میکرد، با وزن ۲۲ تنیاش حتی از بلوچیدد نیز غولپیکرتر بود. اما این نظریه فقط با تکهای از استخوان ران پشتیبانی میشود و به همین دلیل، معمولاً جدی گرفته نمیشود. دیگر برآوردها بر اساس استخوانهای کاملتری از اندام فیلهای راستعاج نوجوان، وزن فیل راستعاج را حدود ۱۳ تا ۱۵ تن تخمین میزنند.
مثال دیگر، ماموت بورسونی است که با وزنی حدود ۱۵ تا ۱۶ تن، بین ۵ تا ۲٫۵ میلیون سال پیش در اوراسیا زندگی میکرد. ماموت بورسونی نیز با این وزن، احتمالاً میتواند رقیب دیگری برای بلوچیدد باشد.
صرفنظر از اختلاف نظرها، تمام پستاندارانی که نام بردیم، در رقابت با پاتاگوتایتان، بزرگترین حیوان در تاریخ زمین، با اختلاف زیاد شکست میخورند.
پاتاگوتایتان مایوروم (Patagotitan mayorum) پستاندار نبود، بلکه گونهای دایناسور گیاهخوار محسوب میشد. این غول عظیمالجثه با قدی حدود ۴۰ متر و وزنی بین ۷۰ تا ۸۵ تن، با ۱۰ فیل آفریقایی برابری میکرد و روزی به عنوان هیولای دنیای واقعی، روی زمین قدم برمیداشته است.
منبع: زومیت