«شخصیت مرزی» نوعی بیماری روانی است که فرد مبتلا به آن، حالت ناپایداری در خلق و خو را تجربه می کند. خشم شدید و نشانه‌های بی ثباتی عاطفی و اقدام های مکرر به خودکشی از جمله ویژگی‌های مهم این اختلال محسوب می شوند.
بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی در مرز روان‌پریشی قرار دارند و مشخصه آنها ناپایداری حالت عاطفی، خلق، رفتار و خودانگاره آنهاست. افراد مبتلا به این اختلال، خودانگاره بسیار بی‌ثباتی دارند، روابط میان‌فردی‌شان نیز بسیار بی‌ثبات است. آنان معمولاً سابقه روابط شدید، اما پرآشوب دارند که معمولاً آرمانی‌کردن مفرط دوستان یا معشوق‌ها را شامل می‌شود اما بعداً به سرخوردگی و ناامیدی می‌انجامد.
خشم شدید و نشانه‌های بی‌ثباتی عاطفی و اقدام های مکرر به خودکشی ویژگی‌های مهم این اختلال است.بی‌ثباتی عاطفی آنان همراه با سطح بالای تکانش‌گری، اغلب به رفتارهای خود ویرانگری مانند (رانندگی بی‌باک) منجر می‌شود.
اقدامات خودکشی و اغلب شکل فریبکارانه، بخشی از تصویر بالینی این اختلال است. با این حال، این‌گونه اقدامات همیشه فریبکارانه نیستند.رفتار صدمه زدن به خود، با رهایی یافتن از اضطراب یا ملالت ارتباط دارد.
این افراد، حساسیت زیادی به شرایط محیطی دارند. آنان ترس‌های شدید مربوط به طرد و رهاشدگی و خشم نامناسب را، حتی در حین مواجهه با یک جدایی کوتاه‌مدت واقع‌گرایانه و یا هنگامی‌که تغییرات غیرقابل اجتناب در نقشه‌ها پیش‌می‌آید، تجربه می‌کنند.
این افراد ممکن است بر این باور باشند که رهاشدگی یا طرد به طور تلویحی به این معناست که آنان «بد» هستند. این ترس‌های رها شدگی، با عدم تحمل تنهایی و نیاز به بودن با دیگران رابطه دارد. کوشش‌های بی‌وقفه آنان برای اجتناب از طرد و رهاشدگی، ممکن است شامل اعمال تکانشی همچون آسیب‌زدن به خود یا رفتارهای انتحاری باشد.
تشخیص افتراقی
اختلال شخصیت مرزی، اغلب با اختلال‌های خُلقی به طور هم‌زمان رخ‌می‌دهد و هنگامی‌که ملاک‌های هر دو اختلال مطابقت کنند، می‌توان هر دو تشخیص را مطرح کرد. چون جلوه مقطعی اختلال شخصیت مرزی ممکن است شبیه یک دوره اختلال خلقی باشد،
علل اختلال شخصیت مرزی
در مورد علل این اختلال شخصیت به عوامل ژنتیک و مغزی و علل اکتسابی یا تجارب ناشاد در دوران کودکی اشاره شده است که به نظر برخی روانشناسان هردو عامل و تعامل آن در ایجاد این اختلال نقش دارد.اما نقش تجارب دوران کودکی خصوصاً سه سال اول عمر بسیار مهم است. بی ثباتی مادر به دلائل مختلف، طرد کودک و عدم وجود دلبستگی امن در دوران کودکی، درگیری بین والدین، تنبیه کودک و بی توجهی به احساسات او، طلاق والدین، والدین گرفتار و ناسازگار و…از علل اصلی این اختلال شخصیت است.
۷ ویژگی افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی عبارتند از:
۱- روابط متزلزل
افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، دارای روابطی ناپایدار با خانواده، فامیل و دوستان خود هستند.این افراد ممکن است سریعاً علاقه شدیدی به یک فرد پیدا کنند و ناگهان از آن شخص متنفر شوند.
هر گونه جدایی و یا تغییر در برنامه مورد انتظار، می تواند یک واکنش شدید و احساس طرد را در بیمار مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ایجاد کند. هنگامی که این افراد به یک چیز و یا کسی علاقه داشته باشند و آن چیز و یا آنکس از پیش آنها برود، احساس پوچی و انزوا می‌کنند.
۲- رفتارهای پرخطر
پول خرج کردن بی رویه یکی از رفتارهای افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی می باشد.روابط جنسی نامناسب، پرخوری و یا رانندگی کردن خطرزا از رفتارهای پرخطر این افراد می باشد.این رفتارها ناشی از تصور ضعیف فرد از خودش می باشد.
۳- مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی
این افراد برای فرار از مشکلات و یا آرام شدن، به مواد مخدر و مشروبات الکلی رو می‌آورند.برای کنترل بهتر علائم این اختلال، همه این موارد باید درمان شوند.
۴- خشم بی‌جا
شرایط خارج از کنترل و یا ناچیز می‌توانند افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی را بسیار خشمگین کنند.برای مثال اگر والدین و یا همکاران برای مدت کوتاهی، به فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی اعتنا نکنند، این فرد از احساس طرد و انزوا، بسیار خشمگین می‌شود.
۵- آسیب رساندن به خود
فرد مبتلا به این اختلال می‌تواند دارای علائم خطرناکی باشد و مشکلاتی را در ارتباط با تصویر بدن خود و عزت نفس داشته باشند.افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی به خودشان صدمه می زنند، مثل بریدن بدن خود با چاقو. حتی ممکن است فکر خودکشی کنند، در این صورت باید فوراً به روانپزشک مراجعه کنند.
۶- احساس پوچی
هنگامی که این افراد به یک چیز و یا کسی علاقه داشته باشند و آن چیز و یا آنکس از پیش آنها برود، احساس پوچی و انزوا می کنند و توانایی مقابله کردن با این احساس را ندارند. علائم اختلال شخصیت مرزی می تواند شامل احساس بی ارزشی، بی عشقی و پوچی باشد.یک درمان جدید به نام رفتار دیالیتیکی می تواند برای افراد مبتلا مفید باشد.
۷- ترس از تنها ماندن
خشم و ترس شدید در این افراد از تنها ماندن سرچشمه می گیرد. این افراد حتی اگر تجسم کنند که تنها هستند، دچار ترس و عصبانیت می شوند. ترس از تنها بودن، یک مشکل جدی در روابط خانوادگی ایجاد می کند.
چگونه می‌توان به افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی کمک کرد؟
چندین روش موثر برای درمان این اختلال وجود دارد؛
ـ دارو درمانی شامل: داروهای ثابت کننده خلق و خو، داروهای ضدجنون و ضد افسردگی می‌توانند این علائم را کنترل کنند.درمان‌های گروهی نیز می‌تواند باعث شود افراد رفتارهای خوب را جایگزین رفتارهای بد کنند و به همسالان و دیگر بیماران نیز این کار را یاد دهند.
جمال شمس، استاد روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره بیماری شخصیت مرزی، بیان داشت: شخصیت مرزی در روانپزشکی دسته بندی دارد.
وی ادامه دارد: یکی اختلال شخصیت است که در آن بیمار مشکلات مزمن و طولانی مدت دارد و در روابط با اطرافیان دچار مشکل است و مزمن خواهد بود.
این استاد روانپزشکی متذکر شد: یکی از انواع اختلالات شخصیت، اختلال مرزی است و علت نام این بیماری این است که حالت‌هایی که این بیماران دارد نزدیک به عوامل روان‌پریشی است و معمولا این نوع افراد مشکلاتشان از نوجوانی شروع می‌شود.
شمس یادآور شد: این افراد در روابط بین فردی خیلی مشکل دارند؛ رفتارهای تکانشی دارند و معمولا انواع مواد مخدر مصرف می‌کنند و رفتارهای تکانشی مانند خودزنی یا آسیب به خود دارند.
وی متذکر شد: این افراد در روابط با دیگران روابط بی ثبات، سطحی و زودگذر دارند و درمان این بیماران ترکیبی از دارو و غیر دارویی است.
