محققان می‌گویند با استفاده از جدیدترین روش‌های تصویربرداری برای اولین بار متوجه شده‌اند که جاعلان آثار باستانی برای افزایش ارزش تجاری شمشیرهای ایرانی در بازارهای سیاه این اشیاء را تغییر داده‌اند.
در این تحقیق که توسط تیمی علمی از دانشگاه کرانفیلد، مرکز فناوری آی‌اس‌آی‌اس و موزه بریتانیا انجام شد، ۹ شمشیر ایرانی با قدمت تقریباً ۳ هزار سال مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
این مجموعه شمشیرها به تازگی توسط نیروهای مرزی بریتانیا توقیف شده‌اند و در حال حاضر در موزه بریتانیا نگهداری می‌شوند.
پژوهشگران در جریان تحقیقات خود دریافتند که تیغه‌های آهنی اصلی از دست رفته این ۹ سلاح با تیغه‌های برنزی دیگر جایگزین شده تا ارزش بالقوه‌شان در بازار سیاه افزایش پیدا کند.
محققان در این مطالعه از روش «توموگرافی نوترونی» برای مشاهده ساختار داخلی شمشیرها و چسب و مواد سازنده آن‌ها استفاده کردند.
توموگرافی نوترونی، که در آن از نوترون‌ها به جای فوتون‌ها برای ایجاد تصاویر استفاده می‌شود هنوز یک رویه معمول در علم باستان‌شناسی به حساب نمی‌آید، اما مزایای قابل‌توجهی نسبت به تکنیک‌های تصویربرداری با اشعه ایکس دارد و با این روش می‌توان حتی مواد آلی به کار رفته در اشیاء را تشخیص داد.
به گفته محققان این شمشیرها در فرایند جایگزینی تیغه یکپارچگی خود را از دست داده‌اند و حالا به گونه‌ای از سر هم بندی مصنوعات باستانی تکه تکه درست شده‌اند.
محققان می‌گویند هدف از ساخت این به اصطلاح «هیولای فرانکنشتاین»، احتمالا تلاش برای افزایش ارزش شمشیرها بوده است.
به گفته محققان روی تیغه شمشیرها جای سوراخ‌های دایره‌ای شکل منظم و حاصل از مته‌های امروزی دیده می‌شد. به طرز عجیبی، یک شمشیر حتی حاوی قطعه‌ای جدا شده از سر یک مته امروزی بود.
در جریان آزمایش‌ها همچنین عناصر سازنده چسبی که با آن تیغه به دسته چسبانده شده بود و جاعلان تلاش کرده بودند آن را از خریداران ناآگاه پنهان کنند نیز کشف شد.
ناتانیل ارب ساتولو، مدرس ارشد علوم باستان‌شناسی در دانشگاه کرانفیلد، در این باره می‌گوید: «ایران برای هزاران سال مرکز نوآوری‌های متالورژیکی بوده است، اگرچه بسیاری از جنبه‌های این فرایندها هنوز ناشناخته هستند.»
وی اضافه کرد: «اینکه بتوانیم با استفاده از تکنیک‌های تصویربرداری پیشرفته روش‌های باستانی را از روش‌های جعل مدرن تشخیص دهیم، یک گام مهم در شناخت بیشتر این سنت‌های اولیه متالورژی پیچیده محسوب می‌شود.»
تیم نویسندگان می‌گوید جعل‌های مشابهی دستکم در دهه ۷۰ میلادی کشف شده بود، اما در آن موارد جاعلان اغلب به جای چسب به لحیم‌کاری متکی بودند.
محققان می‌گویند سلاح‌های تیغه‌دار ایرانی عصر آهن اولیه نقش مهمی در بحث توسعه متالورژی در خاور نزدیک در دنیای باستان بازی می‌کنند و به همین خاطر آن‌ها در موزه‌ها ارزش بالایی دارند.
قرار است شمشیرهای توقیف‌شده توسط ماموران اداره مرزی بریتانیا به ایران بازگردانده شوند.
نتایج مطالعات تازه در نشریه علمی «Journal of Archaeological Science» منتشر شده است.
