حدود ۳۸ میلیون سال پیش، سه مار در کنار هم – در وضعیتی که گویی همدیگر را بغل کرده‌اند – در جایی که اکنون وایومینگ است، مردند. ده‌ها سال هویت این فسیل‌ها یک معما بوده است. اکنون، محققان فاش کرده‌اند که این مارها به گونه‌ای تعلق دارند که چندین سال است کشف شده است.
این فسیل‌ها در سال ۱۹۷۶ در سازند رودخانه وایت کشف شدند و محققان اولین‌بار رفتار تجمعی مارها را در یک مطالعه در سال ۱۹۸۶ توصیف کردند. طبق بیانیه‌ای که دانشگاه آلبرتا در آن زمان منتشر کرد، این مارها احتمالا برای گرم شدن و حفاظت از خود در زمستان در کنار هم جمع شده بودند و بعد از آن در همان وضعیت مرده و حفظ شده‌اند تا نخستین شواهد از رفتار اجتماعی مارها را به ما نشان دهند. این فسیل‌ها نشان می‌دهند که این مارها ممکن است مانند مارهای گارتر (Thamnophis) امروزی به شکل گروهی به خواب زمستانی رفته باشند.
در یک مطالعه جدید که در ۱۹ ژوئن در مجله جانورشناسی انجمن لینین منتشر شد، دانشمندان از تصویربرداری به روش سی.تی.اسکن برای بررسی فسیل‌ها با جزییات بیش‌تر استفاده کردند.
تیم نتیجه گرفت که این مارها با بوآهای امروزی مرتبط هستند و به یک گونه تازه توصیف‌شده تعلق دارند که نام Hibernophis breithaupti را روی آن گذاشتند. کلمه Hibernophis کلمه لاتین «hibernare» به معنای «گذران زمستان» را با واژه یونانی «ophis»، به معنای «افعی» ترکیب می‌کند. این واژه به رفتار «غیرمعمول اجتماعی» مارها اشاره می‌کند.
مایکل کالدول، یکی از نویسندگان مطالعه و دیرینه‌شناس مهره‌داران و زیست‌شناس تکاملی در دانشگاه آلبرتا، در بیانیه‌ای درباره فسیل‌ها می‌گوید:
“این برای خزندگان واقعاً غیرمعمول است. از تقریباً ۱۵,۰۰۰ گونه مختلف خزنده‌ای که امروز زندگی می‌کنند، هیچ‌کدام از آنها به روشی که مارهای گارتر انجام می‌دهند، به خواب زمستانی نمی‌روند.”
طبق گفته سرویس پارک‌های ملی، مارهای گارتر که در سراسر آمریکای شمالی پراکنده‌اند، بین اکتبر و آوریل در لانه‌های جمعی تجمع می‌کنند و گاهی مسافت‌های طولانی را برای رسیدن به یکدیگر طی می‌کنند. این مارها در زمستان با قرار گرفتن در کنار یکدیگر گرم می‌شوند.
کالدول می‌گوید: “آنها نمی‌توانند دمای بدن خود را تنظیم کنند، بنابراین باید راهی برای حفظ بیشترین گرما در طول زمستان پیدا کنند و این کار را با تشکیل این توده‌های بزرگ انجام می‌دهند.”
مارهای فسیل‌شده نیز ممکن است به همان دلیل کنار هم جمع شده باشند و این فسیل‌ها لحظه‌ای از یک رفتار اجتماعی را با مرگ این حیوانات ثبت کرده است. بر طبق یک بیانیه، محققان شک دارند که شاید مارها وقتی در لانه زمستانی‌شان بودند دچار سیل کوچکی شدند، بنابراین در تله افتادند و خیلی سریع در گل و شن به دام افتادند.
این فرایند نه تنها مارها را در کنار هم در گروه حفظ کرده بلکه اسکلت‌ها را کامل و به هم پیوسته نگه داشته است. این پدیده در مورد مارها نادر است زیرا آنها از صدها مهره تشکیل شده‌اند که راحتی می‌توانند از هم باز شوند.
این فرایند نه تنها حیوانات را در گروهی کنار هم نگه داشت، بلکه اسکلت‌های کامل و مفصلی را نیز حفظ کرد. این برای مارها به خصوص نادر است زیرا آنها از صدها مهره تشکیل شده‌اند که به راحتی پراکنده می‌شوند.
کالدول گفت: “احتمالاً در مجموعه‌های موزه‌های جهان نزدیک به یک میلیون مهره مار جدا شده وجود دارد. آنها به راحتی یافت می‌شوند. اما یافتن کل مار؟ این نادر است.”
