«فرمول یک» یکی از فیلم‌های هالیوودی است که بسیاری در انتظار نمایش آن در سال ۲۰۲۵ هستند. در این فیلم، برد پیت، دامسون ادریس و گروهی از رانندگان حرفه‌ای و قهرمان جهان ایفای نقش می‌کنند.
هیجان ایجاد شده توسط این فیلم، خیلی قبل‌تر از نمایش عمومی آن، نشان‌دهنده محبوبیت بسیار زیاد مسابقات فرمول یک در سراسر جهان است.
هر ساله، صدها میلیون نفر مسابقات جایزه بزرگ فرمول یک را که در قاره‌های مختلف برگزار می‌شود، تماشا می‌کنند. فرمول یک سریع‌ترین ورزش موتوری است و قهرمانان آن شهرت جهانی دارند.
چگونه فرمول سریع‌ترین ورزش موتوری شد؟
از زمانی که اولین گراند پری فرمول یک در سال ۱۹۵۰ در پیست سیلورستون انگلستان برگزار شد، همه این مسابقات را به عنوان سریع‌ترین ورزش موتوری می‌شناسند.
رکورد بالاترین سرعت یک ماشین فرمول یک معادل ۳۷۸ کیلومتر در ساعت است. نزدیک‌ترین رقیب فرمول یک از نظر سرعت، مسابقات ایندی‌کار آمریکا است که رکورد سرعت آن کمی بیشتر است: ۳۸۰ کیلومتر در ساعت.
با این حال، ماشین‌های فرمول یک در پیچ‌ها سریع‌تر از ایندی‌کار هستند و بنابراین در مجموع یک دور، سریع‌تر هستند.
در دهه ۱۹۵۰ که ماشین‌های فرمول یک به سرعت حداکثر ۲۹۰ کیلومتر در ساعت می‌رسیدند، سریع‌ترین ماشین آن دهه، کوپر T۵۱ بود که توسط جک برابام از استرالیا رانده می‌شد و در سال ۱۹۵۹ قهرمان جهان شد.
این اولین ماشین فرمول یک بود که موتورش در پشت آن قرار داشت. در عرض دو سال، همه سازندگان ماشین‌های مسابقه‌ای دیگر هم از این طراحی پیروی کردند.
در سال ۱۹۶۶، سرعت افزایش یافت، زیرا حجم موتور‌ها دو برابر شد و قدرت آنها از ۲۲۰ اسب بخار به بیش از ۴۰۰ اسب بخار رسید.
در سال ۱۹۶۸، لوتوس طرحی انقلابی و جدید از ماشین خود را با بال‌های آیرودینامیکی و اسپویلر تولید کرد و به سرعتی نزدیک ۳۲۲ کیلومتر در ساعت رسید.
این ویژگی‌ها باعث افزایش نیروی کشش به سمت زمین و در نتیجه سرعت بیشتر اتومبیل‌ها در پیچ‌ها شد. پس از آن بود که به منظور امنیت بیشتر، بال‌ها و اسپویلرها تبدیل به استانداردی برای ماشین‌ها شدند.
در دهه ۱۹۷۰، اندازه موتور‌ها به بیش از هزار اسب بخار رسید و ماشین‌ها با لبه‌های جانبی ساخته شدند تا بتوانند بهتر به زمین بچسبند و در پیچ‌ها سریع‌تر حرکت کنند.
در سال ۱۹۷۸، لوتوس ۷۸ ماریو آندرتی از رکورد ۳۲۲ کیلومتر در ساعت عبور کرد. سرعت میانگین هر دور مسابقه هم از اینجا شروع به افزایش کرد.
یکی از ماشین‌های فرمول یک، برابام BT۴۶B در سال ۱۹۷۸ با یک فن در عقب در مسابقات شرکت کرد. این ماشین نیکی لائودا را با اختلاف زیادی در جایزه بزرگ سوئد به پیروزی رساند، اما این طراحی بلافاصله بعد از آن ممنوع شد.
هزینه رقابت در فرمول یک چقدر است؟
فشار برای تولید ماشین‌های سریع‌تر با آیرودینامیک بیشتر، مسابقات فرمول یک را برای تیم‌های شرکت‌کننده، بسیار پرهزینه کرده است.
بر اساس گزارش‌ها، در سال ۲۰۱۸، کمپانی مرسدس سالانه ۴۱۱ میلیون دلار برای توسعه ماشین‌های خود، دستمزد رانندگان و جابجایی آنها در سراسر جهان هزینه کرده است.
مسئولین فرمول یک محدودیت‌هایی برای هزینه سالانه تیم‌های شرکت‌کننده در نظر گرفته‌اند. در سال ۲۰۲۴ این محدودیت ۱۳۵ میلیون دلار است.
چگونه فرمول یک در سراسر جهان گسترش یافت؟
فرمول یک، نمونه رشد یافته مسابقات باشگاه اتومبیل‌رانی فرانسه است و اولین مسابقه‌ای که «گراند پری» نام گرفت، در سال ۱۹۰۶ برگزار شد.
سازمان فرمول یک در سال ۱۹۴۶ ایجاد شد. واژه فرمول به معنای مجموعه قوانینی برای مسابقات و عدد یک به عنوان دسته اتومبیل‌های قدرتمندتر است.
تا سال ۱۹۵۳، همه مسابقات فرمول یک در اروپا برگزار می‌شدند. تا اینکه آرژانتین اولین گراند پری خود را برگزار کرد. در سال ۱۹۵۸ هم اولین جایزه بزرگ در آفریقا و در مراکش برگزار شد.
در سال ۱۹۷۶، فرمول یک به آسیا رسید و گراند پری در ژاپن برگزار شد. اولین جایزه بزرگ اقیانوسیه هم در سال ۱۹۸۵ و در استرالیا برگزار شد.
از زمان شروع فرمول یک، در مجموع ۷۵ پیست در شش قاره جهان، میزبان این مسابقات بوده‌اند. اخیراً، کشورهای خاورمیانه هم علاقه زیادی به ساخت پیست و میزبانی مسابقات به منظور افزایش وجهه بین‌المللی و جذابیت گردشگری خود نشان می‌دهند.
اکنون پیست‌های فرمول یک در بحرین، قطر، جده در عربستان سعودی و ابوظبی در امارات متحده عربی وجود دارند.
مسابقات جایزه بزرگ در مکزیکوسیتی، اینترلاگوس برزیل، شانگهای چین، سنگاپور و باکو آذربایجان هم برگزار می‌شوند. آمریکا مسابقات گرند پری را در لاس وگاس، میامی و آستین میزبانی می‌کند.
مسابقات جایزه بزرگ در پیست سوچی روسیه هم برگزار می‌شد، اما پس از حمله این کشور به اوکراین در سال ۲۰۲۲، این تورنمنت متوقف شد.
آیا فرمول یک بزرگترین ورزش موتوری جهان است؟
فرمول یک سالانه ۳/۴ میلیارد دلار درآمد کسب می‌کند. صاحبان مسابقات ناسکار آمریکا (نزدیک‌ترین رقیب تجاری فرمول یک) می‌گویند که هدف آنها در آینده کسب ۱/۸ میلیارد دلار درآمد است.
بر خلاف ناسکار و ایندی‌کار که بیشتر مخاطبان آمریکایی را جذب می‌کنند، فرمول یک طرفدارانی در سراسر جهان دارد.
در سال ۲۰۲۱، فرمول یک گزارش داد که بیش از ۱/۵ میلیارد نفر مخاطب تلویزیونی در جهان داشته است. در حالی که ناسکار در سال ۲۰۲۲، ۱۱۴ میلیون نفر مخاطب داشت.
فرمول یک همچنین صدها هزار تماشاچی را به مسابقات گراند پری جذب می‌کند. مسابقه دیتونا۵۰۰ که محبوب‌ترین رویداد ناسکار است، جمعیتی بین ۱۵۰ تا ۱۷۵ هزار نفر را تماشاچی دارد، اما جایزه بزرگ بریتانیا در سال ۲۰۲۳ بیش از ۴۸۰ هزار تماشاچی داشت.
مالک فرمول یک، شرکت لیبرتی مدیا، در تلاش است تا به بازار آمریکا نفوذ و با ناسکار و ایندی‌کار رقابت کند.
به همین دلیل در سال ۲۰۲۴ سه گراند پری خود را از مجموع ۲۴ مسابقه، در پیست‌های آمریکایی برگزار می‌کنند و در تولید یک فیلم هالیوودی هم همکاری می‌کنند.
بزرگترین ستارگان فرمول یک چه کسانی هستند؟
دو راننده‌ای که بیشترین تعداد قهرمانی جهان را دارند، مایکل شوماخر از آلمان و لوئیس همیلتون از بریتانیا هستند.
شوماخر بین سال‌های ۱۹۹۴ تا ۲۰۰۴ هفت عنوان قهرمانی و همیلتون بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۲۰ هفت عنوان قهرمانی کسب کرده‌اند.
دبی به مایکل شوماخر برای پیروزی‌هایش یک جزیره مصنوعی با یک خانه لوکس در کنار ساحل هدیه داده است.
لوئیس همیلتون از طریق شرکت خود در تولید فیلم «فرمول یک» همکاری دارد.
تاریخ فرمول یک بدون تراژدی نبوده و تاکنون سی و دو راننده در مسابقات گراند پری و دورهای مقدماتی جان خود را از دست داده‌اند.
در سال ۱۹۹۴، مرگ آیرتون سنا از برزیل که سه بار قهرمان جهان شده بود، همه را شوکه کرد. او در حادثه‌ای در جایزه بزرگ سائوپائولو و در حالی که پیشتاز مسابقات بود، جان خود را از دست داد.
آخرین مرگ رانندگان فرمول یک هم مربوط به ژول بیانچی از فرانسه بود که در ۲۵ سالگی و در گرند پری ۲۰۱۴ ژاپن به شدت مصدوم شد و درگذشت.
منبع: بی‌بی‌سی
