یافته‌های باستان‌شناسی همیشه توسط باستان‌شناسان حرفه‌ای و تیم‌های دانشگاهی پیدا نمی‌شوند؛ بعضی وقت‌ها جستجوگران مشتاق با دستگاه‌های فلزیابشان چیزهایی کشف می‌کنند که بعضی از باستان‌شناسان همۀ عمر آرزویش را دارند. گاهی هم این اکتشافات به صورت کاملا اتفاقی رخ می‌دهند؛ مثل آنچه امسال برای خانوادۀ نروژی آسویک اتفاق افتاد.
در اینجا بعضی از جالب‌ترین اکتشافات آماتوری را مرور کرده‌ایم که خبرشان در سال 2023 منتشر شد؛ از یک گردنبند سلطنتی عاشقانه گرفته تا شمشیرهای سواره‌نظام رومی.
1. گنجینۀ قرن نروژ
ارلند بور، اوایل امسال وقتی دکترش به او گفت که باید فعالیت بیشتری داشته باشد، یک دستگاه فلزیاب خرید و به صورت تفریحی به جستجو پرداخت. اما خیلی زودتر از آنکه فکرش را بکند، یکی مهم‌ترین یافته‌های باستان‌شناسی سال‌های اخیر در کشور نروژ را پیدا کرد.
او در جزیرۀ رنسوی مشغول جستجو بود که توانست یگ گنجینۀ واقعی کشف کند؛ گنجینه‌ای شامل 9 آویز دارای نقش و نگار، 10 مهره و سه حلقه که همگی از طلا ساخته شده بودند. قدمت این گنجینه به قرن ششم میلادی می‌رسید. مدیر موزۀ استاوانگر این کشف را «یافتۀ طلایی قرن نروژ» توصیف کرد.
2. شمشیرهای سواران رومی
بیش از 1600 سال قبل، امپراطوری روم سرزمین بریتانیا را در تصرف خود داشت و نیروهای سواره‌نظام و پیاده‌نظام ارتش امپراتوری در پایگاه‌های مختلفی در این سرزمین حضور داشتند. اوایل امسال یک جستجوگر مشتاق به اسم گلن مانینگ توانست با دستگاه فلزیاب خودش در منطقۀ تاریخی کاتس‌وُلد یک جفت شمشیر رومی کشف کند که به گفتۀ باستان‌شناسان حدود دو هزار سال قدمت داشتند. این شمشیرها بلندتر از شمشیرهای معمولی بودند و بنابراین باستان‌شناسان نتیجه گرفتند که آن‌ها متعلق به سواره‌نظام بوده‌اند و از روی اسب مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند.
3. گردنبند 500 سالۀ پادشاه
چارلی کلارک زمانی که مهم‌ترین کشف عمرش را انجام داد، فقط شش ماه بود که وارد دنیای جستجوی اشیاء باستانی شده بود (کاری که در انگلستان بر خلاف بسیار از کشورهای دنیا قانونی محسوب می‌شود). او در حال جستجو با فلزیاب در مزرعه‌ای در وارویک‌شایر بود که توانست یکی از جالب‌ترین کشف‌های آماتوری سال 2023 را رقم بزند. آنچه او یافته بود یک گردنبند زیبای طلایی به شکل قلب بود و بر روی آن حروفی به صورت اختصاری حک شده بود.
این گردن‌آویز از 300 گرم طلای 24 عیار ساخته شده بود و نقشی از گل سرخ را نیز بر روی خود داشت. وقتی باستان‌شناسان و مسئولان میراث فرهنگی این یافته را بررسی کردند، بدون هیچ تردیدی نتیجه گرفتند که آن متعلق به شخص هنری هشتم، پادشاه انگلستان در قرن شانزدهم بوده است؛ به اعتقاد محققان هنری هشتم این گردن‌آویز را به عنوان نشانه‌ای از محبت به همسر اولش کاترین اهل آراگون هدیه کرده بود.
4. طلای قرون وسطایی
اوایل سال جاری میلادی خبر یک یافتۀ رویایی و فوق‌العاده در کشور هلند در رسانه‌ها منتشر شد؛ لورنزو رویجتر، یک جستوگر 27 ساله که به گفتۀ خودش از سن ده سالگی دنبال شکار گنج بوده است، بالاخره موفق شده بود رویای کودکی‌اش را محقق کند. او در حالیکه در شهر کوچک هوگوود در شمال هلند مشغول جستجو با فلزیاب خودش بود، گنجینه‌ای متعلق به هزار سال قبل را کشف کرد؛ گنجینه‌ای که شامل تزئیناتی طلایی مثل گوشواره و دستنبد و تعداد زیادی سکۀ نقره می‌شد. جدیدترین سکۀ این مجموعه مربوط به سال 1250 میلادی می‌شد. به گفتۀ باستان‌شناسان کشف تزئینات و جواهرات طلایی مربوط به قرون وسطی در هلند یک اتفاق نادر و جالب توجه است.
5. گنجی که کاملا تصادفی پیدا شد
خانوادۀ نروژی آسویک اصلا دنبال گنج نبودند؛ آن‌ها برای پیدا کردن گوشواره‌های طلایی گمشدۀ یکی از اعضای خانواده، یک دستگاه فلزیاب برداشتند و در حیاط خانه به جستجو پرداختند؛ اما چیزی که آن‌ها پیدا کردند خیلی ارزشمندتر از یک جفت گوشوارۀ مدرن بود.
آن‌ها گنجینه‌ای متعلق به دوران وایکینگ‌ها را در حیاط خانه و زیر یک درخت پیدا کردند؛ گنجینه‌ای که در یک گور وایکینگی به عنوان پیشکش تدفینی قرار داده شده بود. این اشیاء که احتمالا بین 1000 تا 1200 سال قدمت داشتند، دو جواهر برنزی بودند که به احتمال زیاد در زمان خودشان به طور کامل با آب طلا پوشانده شده بودند.
