در روزهای اولیه یک رابطه، شور و اشتیاق میتواند باعث شود که افراد رفتارهای مشکوک شریک جدید خود را نادیده بگیرند یا آنها را به حساب یک روز بد و یا یک کجخلقی گذرا بگذارند.
با این حال خیلی اوقات، همان رفتارهای کوچکی که فرد آنها را نادیده گرفته، میتواند مثل یک گلوله برفی غلتان بزرگ شده و در نهایت چنان طاقت فرد را طاق کند که باعث شود او به فکر بیرون آمدن از رابطه بیافتد؛ اما نتواند، چرا که پیش خودش فکر میکند مدت زیادی زمان و انرژی را صرف رابطه کرده است.
این رفتار متداول باعث شد تا محققان دانشگاه وسترن انتاریو در کانادا به دنبال یافتن این موضوع باشند که آیا شاخصهایی وجود دارد که از همان ابتدا، خشونت شریک صمیمی فرد را (شامل خشونت فیزیکی، جنسی و یا روانی) به پارتنرش نشان دهد یا نه؟
دکتر نیکولین شارلو، محقق روانشناس در دانشگاه وسترن انتاریو و نویسنده اصلی این مطالعه، در این باره میگوید: «این یکی از اولین مطالعات درباره رفتارهایی است که بروز سوءاستفاده را پیشبینی میکنند، اما خودشان به صورت منفرد به معنی سوءاستفاده نیستند. در واقع خشونت معمولا خیلی زود ظاهر نمیشود و به ندرت پیش میآید که در اولین قرار ملاقات حضوری خشونت شریک جنسی را تجربه کنید.»
دکتر شارلو اضافه کرد: «زمانی که خشونت در روابط اتفاق میافتد اغلب وقتی است که افراد روی روابط خود سرمایهگذاری کردهاند و ترک رابطه ممکن است سخت باشد. ایده ما با این مطالعه این بود که وقتی افراد بتوانند رد فلگها (یا همان علائم هشداردهنده) را قبل از سرمایهگذاری بیشتر بر روی رابطه ببینند، این امکان را خواهند داشت که یک دقیقه وقت بگذارند تا رابطهشان را دوباره ارزیابی کنند و قبل از بروز خشونت احتمالی به این نتیجه برسند که ادامه دهند یا نه.»
پژوهشگران بعد از بررسی تحقیقات موجود فهرستی از ۲۰۰ فکر، احساس و رفتار ذاتا غیرسوءاستفادهگرایانه را استخراج کردند. آنها سپس در مطالعهای با ۳۵۵ شرکتکننده توانستند این فهرست را به ۱۶ علامت هشداردهنده کاهش دهند؛ علائمی که در صورت بروز نشان میداد خشونت میتواند در عرض شش ماه آینده رابطه بارز شود.
بسیاری از این علائم هشدار با احساس حقبهجانب بودن، تکبر، کنترلگری و عدم بلوغ عاطفی مرتبط بودند. دکتر دویگو بالان، رواندرمانگر متخصص در زمینه تروما، میگوید: «بسیاری از مواقع زمانی که ما در روابطمان با موارد مشابه درگیر هستیم، احساس میکنیم تنها کسانی هستیم که چنین چیزی را تجربه کردهاند و شاید مشکلی در خود ما وجود دارد. یکی از موارد مهم یافتههای این پژوهش این است که چنینی چیزی عادی و رایج بین آدمهاست.»
دکتر شارلو میگوید اگر هر یک از رفتارهای زیر تجربه کردید، ممکن است بعداً در معرض خطر سوءاستفاده قرار بگیرید؛ به خصوص اگر یکی از از آنها به طور مکرر انجام شود، یا اگر همزمان بیش از چند مورد را میبینید.
این رفتارها اینها هستند:
۱. وقتی سرحال و روی فرم نیستید باز هم شما و پارتنرتان رابطه جنسی دارید.
۲. احساس می کنید نمیتوانید به او نه بگویید.
۳. شریک زندگیتان وقتی اشتباه میکند نمیپذیرد.
۴. پارتنرتان شما را با افراد دیگر مقایسه میکند.
۵. وقتی به چیزی که شریک زندگیتان میخواهد نه میگویید، واکنش منفی نشان میدهد.
۶. وقتی با استدلال یا منطقتان موافق نیست، شما را نادیده میگیرد.
۷. تمرکز روی کار برایتان سخت شده، به این خاطر که حرفها و کارهای پارتنرتان همه فکرتان را اشغال کرده است.
۸. شریک زندگیتان موقعیتهای ناراحت کنندهای را در بیرون و جلوی مردم برایتان ایجاد میکند.
۹. پارتنر شما متکبرانه یا حقبهجانب رفتار میکند.
۱۰. او سعی میکند شما را تغییر دهد.
۱۱. پارتنرتان از شما حمایت نمیکند.
۱۲. او از شما انتقاد میکند.
۱۳. انتظارات غیرواقعی از رابطه با شما دارد.
۱۴. شریک زندگیتان از شما دوری میکند.
۱۵. کاری را انجام میدهد که از او خواستهاید انجام ندهد.
۱۶. تهدید میکند که شما را ترک خواهد کرد.
دکتر شارلو میگوید: «علائم هشداردهندهای که در فهرست ما مشاهده میکنید، مهمترین موارد در هر مطالعه بودند اما این بدان معنا نیست که علائم هشداردهنده دیگری وجود ندارد.»
اما این رفتارهای دیگر چه چیزهایی میتوانند باشند؟
دکتر بالان در این باره میگوید: «علائم هشداردهنده اولیه رایج عبارتند از شریکی که میگوید همه پارتنرهای قبلیاش دیوانه بودند، با پیشخدمتها در رستوران بیادبانه صحبت میکند، به حیوانات آسیب میرساند یا در برابر آشنایی با عزیزانتان از خود مقاومت نشان میدهد. آمدن از خانوادهای بدسرپرست، به سخره گرفتن سرگرمیهای شما، ناتوانی در تسکین احساسات خود یا پیگیری دقیق کارهایی که آنلاین انجام میدهید، نشانههای دیگر هستند.»دکتر شارلو اما به نکتهای جالب توجه اشاره میکند: «علیرغم تمام این حرفها باید دانست کسی که در رابطه قربانی آزار و سوءاستفاده میشود مقصر نیست، ولو این که این علائم را ببیند و کاری انجام ندهد.»
در مراحل بعدی چه کار باید کرد؟
به گفته کارشناسان، اگر فقط چند مورد از این رفتارها را در رابطه خود مشاهده کردید به این معنی نیست که حتما بخواهید جدا شوید، مگر این که خودتان خواسته باشید.
دکتر شارلو در این باره میگوید: «اما ممکن است ارزش آن را داشته باشد که کمی سرعت پیش رفتن رابطه را کاهش دهیم و برای مثال قبل از سرمایهگذاری بزرگ روی رابطه سعی کنیم طرف مقابل را بهتر بشناسیم. شاید پارتنر شما بخواهد درمان را بپذیرد یا هر دو بخواهید از زوجدرمانی استفاده کنید.»وی اضافه میکند: «ممکن است برخی علائم نیاز به بررسی بیشتر داشته باشند. اگر پارتنر من دوستدختر سابق خودش را برای همهچیز مقصر میداند من اینطور یکدفعه نخواهم گفت که باشد پس من جدا میشوم. اما شاید از یکی از دوستان مشترکمان بپرسم هی، تو دوستدختر سابق فلانی را میشناسی؟ اگر دوست مشترک موافق بود که دوستدختر سابق شخص آدم وحشتناکی بوده، شاید نشان دهد که پارتنرتان آدم صادقی بوده است. اما اگر گفت نمیداند فلانی دارد راجع به چه چیزی حرف میزند، آنجاست که باید شک کرد.»
دکتر بالان میگوید مهم است که از همان ابتدا در مورد مرزها، انتظارات و استانداردهای خود برای نوع رابطهای که میخواهید شفاف باشید و در صورت بروز مشکل حادتر کمک بگیرید.نتایج مطالعات تازه در نشریه علمی «Social Psychological and Personality Science» منتشر شده است.