از میان تمام حروف الفبای انگلیسی، یک حرف فراتر از حد انتظار ظاهر شده است. از مجموع ۳۰۸۰۰۰ مدخل در فرهنگ واژگان انگلیسی آکسفورد، فقط ۳۶۶ واژه با حرف «X» شروع می‌شود و تعداد بسیار کمی از آن‌ها به واژگان عموم مردم راه پیدا کرده‌اند. با این حال، X قدرتمندترین و جذاب‌ترین حرفی است که در الفبای انگلیسی داریم.
اشعۀ ایکس، ایکس‌مَن، رده‌بندی ایکس، فاکتور ایکس، نسل ایکس، سیارۀ ایکس . . .؛ این حرف در فرهنگ عامه و توسط برندها به عنوان کوته‌نوشت چیزی ناشناخته، آینده‌نگرانه یا تحریک‌آمیز پذیرفته شده است. شکل آن می‌تواند بیانگر هر چیزی باشد، از عشق، تا غیاب، ممنوعیت و حتی مرگ (مانند جمجمه و نشانه مرگ و خطر). دکتر ساموئل جانسون سال ۱۷۵۵ در فرهنگ واژگان زبان انگلیسی آن را چنین توصیف کرد: «حرفی که اگرچه در کلمات ساکسونی یافت می‌شود، اما هیچ کلمه‌ای در زبان انگلیسی با آن آغاز نمی‌شود.»
این هفته، بیست و چهارمین حرف الفبا بار دیگر در کانون توجه قرار گرفت، چرا که ایلان ماسک تغییر نام تجاری ناگهانی توییتر را اعلام کرد؛ شرکت رسانه اجتماعی که او در اکتبر ۲۰۲۲ آن را به قیمت ۴۴ میلیارد دلار خرید. لوگوی توییتر دیگه آن پرنده آبی نیست و با حرف سیاه X جایگزین شده است. این بخشی از برنامه بلندمدت ماسک برای تبدیل شدن به پلتفرمی است که می‌تواند همه چیز را ارائه دهد.
ماسک می‌گوید x را انتخاب کرده چون تجسمی است از نقایصی که در ما وجود دارد و ما را منحصر به فرد می‌کند. شیفتگی او به X به بیش از دو دهه قبل برمی‌گردد، نخستین باری که سال ۱۹۹۹ سرویس بانکداری آنلاین خود را X. com نامید، پیش از این که بعداً به PayPal تبدیل شود. او این دامنه وب را سال ۲۰۱۷ خریداری کرد و ادعا کرد ارزش معنوی زیادی دارد.
او یکی از خودروهای اولیه تسلا را مدل X و برنامه اکتشاف فضایی خود را SpaceX نامید. سال ۲۰۲۰، ماسک از همسرش صاحب یک فرزند پسر شد. این زوج نام او را X Æ A-12 Musk گذاشتند.
به نظر می‌رسد صنعت فناوری علاقه خاصی به این حرف دارد. علاوه بر ایلان ماسک، کنسول بازی مایکروسافت ایکس باکس، گوشی هوشمند اکسپریا سونی، آیفون X اپل و سیستم عامل OS X هم شیفته‌ی این حرف هستند. سال ۲۰۱۰، گوگل این حرف را برای نام آزمایشگاه مخفی آزمایش ایده خود انتخاب کرد که ابتدا به نام Google X و اکنون به سادگی به X شناخته می‌شود؛ «کارخانه مهتابی» گوگل برای فناوری‌هایی که ادعا می‌کند زندگی میلیون‌ها و حتی میلیاردها نفر را بهبود می‌بخشد.
گزارشاتی وجود دارد که متا (شرکت مادر فیس‌بوک، اینستاگرام و Threads تحت کنترل مارک زاکربرگ) نیز یک لوگوی X را به عنوان نشان تجاری برای استفاده در رسانه‌های اجتماعی انتخاب کرده‌اند، به این معنا که ممکن است جنگ نشان تجاری در راه باشد.
پرسش مهم اینجاست که چرا غول‌های تکنولوژی بر سر این حرف با هم رقابت میکنند، در حالی که ۲۵ حرف دیگر هم درالفبای انگلیسی وجود دارد که می‌توانند به جای X از آن‌ها استفاده کنند؟
تونی ثورن، مدیر آرشیو زبان عامیانه و جدید در کینگز کالج لندن، آن را تلاشی برای مبهم جلوه دادن با استناد به اصطلاحات علمی مبهم مانند exponential (نمایی)، experiential (تجربی) و experimental (آزمایشی) می‌داند. او به بی‌بی‌سی کالچر گفته است: «X تنها حرف الفبا است که در بسیاری از کلمات روزمره دیده نمی‌شود، اما در حوزه‌های ریاضی و فنی بسیار ظاهر می‌شود که بسیاری از ما بی‌سوادان فنی را گیج و شیفته می‌کند. مفهوم چیزی مهم، ناشناخته و هیجان‌انگیز را در خود دارد، نمادی از امکان. با این حال، استفاده بیش از حد از آن رفته رفته به نتیجه معکوس منتهی می‌شود و در حال نزدیک شدن به کلیشه است.»
بخشی از قدرت x در این است که فقط یک حرف نیست، بلکه نماد است: نمادی که انسان‌ها هزاران سال است که آن را ساخته‌اند. دراکر می‌گوید: «در نخستین سیستم‌های نشانه‌ای که انسان می‌سازد، صلیب‌ها و دایره‌ها هم اهمیت زیادی دارند، چون ساختن‌شان بسیار آسان است. ما سنگ‌هایی از ۲۰۰۰۰ سال پیش از فرانسه داریم که روی آن‌ها صلیب و دایره دیده می‌شود. از قرون وسطی کسانی که سواد نداشتند از X به عنوان امضا استفاده می‌کردند.
معانی شکل‌پذیر
تاریخچه‌ی حرف X تا حدودی مبهم بوده و شاید به همین دلیل معانی قابل‌انعطافی دارد. این حرف در اصل از یک حرف فنیقی به نام Samkh به معنای ماهی گرفته شده که از آن برای نشان دادن صدای «s» استفاده میشده است. ثورن توضیح می‌دهد: «یونانی‌ها آن را قرض گرفتند، «چی» (Chi) نامیدند، از آن برای صدای «خ» (kh) استفاده کردند و آن را به صورت ضربدر مورب نوشتند.» رومی‌ها بعداً صدای x را از الفبای کلسیدی، گونه غربی الفبای یونانی، اقتباس کردند و آن را با نماد Chi (x) ترکیب کردند و x همانطور که امروزه می‌شناسیم متولد شد. x یکی از هفت حرف مورد استفاده در سیستم اعداد رومی است.
دراکر می‌گوید: «بخشی از رازگونگی x از جبر می‌آید، جایی که نماد مجهولی است که باید حل شود. پاسخ با تمام روشنگری عقلانی و ریاضی همراه است. در قرن هفدهم، دکارت حروف x، y و z را برای نمایش مجهولات (با a، b و c به عنوان شناخته‌شده‌ها) برگزید. از بین این سه حرف، x نماد غالب رمز و راز است.
وقتی فیزیکدان آلمانی ویلهلم رونتگن نوع جدیدی از تشعشعات را سال ۱۸۹۵ کشف کرد، آن را اشعه ایکس نامید چون ماهیت آن ناشناخته بود. X-factor نیز مترادف ظهور یک ستاره ناملموس است. در ژانر علمی تخیلی (sci-fi)، x نمایانگر یک چیز ماورایی و فرازمینی است. این ابهام همیشه مثبت نیست. برای نمونه، نسل X یعنی کسانی که بین سال‌های ۱۹۶۵ تا ۱۹۸۰ به دنیا آمده‌اند، اغلب نسلی گمشده و بی‌هدف توصیف می‌شوند.
این حرف می‌تواند نشان‌دهنده غیبت یا پاک شدن باشد. X در نام مالکوم ایکس، فعال حقوق مدنی، بیانگر نام ناشناخته آفریقایی او است که از اجدادش در دوران برده داری گرفته شده است. جنبش پانک Straight Edge (کسانی که از الکل، تنباکو و مواد مخدر خودداری میکنند) از X به عنوان شناسه خود استفاده می‌کند. با این حال، در مواقع دیگر x نماد حضور است. x مکان را نشان می‌دهد. x برای علامت‌گذاری انتخاب ما در برگه رای استفاده می‌شود. X حرفی است پر از تناقض!
X تداعی‌کننده‌ی خطر جنسی نیز هست. سال ۱۹۵۱، هیئت سانسورکننده فیلم بریتانیا گواهی X را برای نشان دادن فیلم‌های دارای صحنه‌های نامناسب برای کودکان معرفی کرد. گرچه X در ابتدا به خشونت و بد زبانی و همچنین رابطه جنسی اشاره داشت، «رده‌بندی X» اکنون به صورت خلاصه به مطالب صریح جنسی اشاره دارد.
ارتباط آن با «بی‌نهایت» برای ایلان ماسک مناسب به نظر می‌رسد چون نخستین بار وقتی توییتر را خرید، از کارکنان خواست به فرهنگ کاری «بی‌نهایت سخت‌کوش» متعهد باشند.
حرف x فقط معانی متعدد ندارد، بلکه تلفظ‌های متعددی هم دارد و به نظر می‌رسد برای قرار گرفتن در هسته‌ی مرکزی یک برند بزرگ جهانی ایده‌آل نباشد. در ژاپن که اصطلاح X Japan توسط یک گروه راک علامت تجاری شده است، بر سر تلفظ آن سردرگمی وجود دارد.
فرض بر این است که ماسک می‌خواهد X او چیزی شبیه به WeChat چین باشد، اپلیکیشنی که در آن، کاربران می‌توانند با هم ارتباط برقرار کنند، اخبار را بخوانند، خرید کنند، قبض‌ها را پرداخت کنند و حتی تاکسی بگیرند. برای برنامه‌ای که چنین خدمات متفاوتی را ارائه می‌کند، منطقی به نظر می‌رسد از نمادی با معانی مختلف استفاده کنید.
اما تغییر نام تجاری توییتر شروعی پر دست‌انداز و گیج‌کننده داشته است. پلیس حین برداشتن تابلوی توییتر از دفتر مرکزی شرکت در سانفرانسیسکو از راه رسید و آن را به جرم «کار غیرمجاز» متوقف کرد در حالی که فقط بخش پایانی نام برند، یعنی «er» از آن بجا مانده بود. در مورد نحوه صحبت در مورد X نیز تردید وجود دارد. آیا توییت‌ها را باید از این به بعد xها بخوانیم؟ کلمه «توئیت» به عنوان یک فعل وارد فرهنگ لغت شده بود، حالا با تغییر نام برند توییتر، معادل آن چه خواهد بود؟
نماد X در نگاه نخست به دلیل پتانسیل‌های متعدد و معانی متناقضی که دارد، مطمئناً از دید بسیاری از افراد مرموز، گیج‌کننده و شاید جذاب خواهد بود، اما آیا یک برند باید حس عدم‌اطمینان یا سردرگمی را به مخاطب القاء کند؟ باید گفت هنوز آینده پروژه X ماسک هم مثل خود حرف ایکس مبهم است!
منبع: فرادید
