سال ۲۰۲۳ دنیای علم و فناوری شاهد اکتشافات و پیشرفت‌های خارق‌العاده‌ای بود. از هوش مصنوعی مولد گرفته تا پرتاب فضاپیماها و ماهواره‌ها هر کدام تغییرات شگرفی را در زندگی بشر رقم زدند.
با این حال جهان به سرعت در حال تحول است و فناوری‌های جدید از راه می‌رسند. در زیر نگاهی می‌اندازیم به اتفاقاتی که احتمالا دنیای علم و فناوری در سال ۲۰۲۴ را تحت تاثیر قرار خواهند داد:
هوش مصنوعی احساسی
هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۳ به یکی از زمینه‌های اصلی دانش بدل شد و رشد انفجاری چت‌جی‌پی‌تی نگاه‌ها را به خود جلب کرد. اما آیا هوش مصنوعی به رشد تصاعدی خود ادامه خواهد داد؟
ابتدا باید گفت آنچه ما در سال گذشته شاهد آن بودیم، «هوش مصنوعی مولد» نام داشت که در واقع فناوری پشت‌سر چت‌جی‌پی‌تی محسوب می‌شد. این فناوری الگوهای داده‌ها را یاد می‌گیرد و داده‌های جدید را به صورت متن یا تصویر تولید می‌کند.
با این حال بعضی کارشناسان می‌گویند سال آینده سال «هوش مصنوعی احساسی» خواهد بود که هیجانات احساسی انسان را تشخیص داده و تفسیر می‌کند. این هوش مصنوعی در واقع می‌تواند احساسات متنوع بشری را پردازش کرده و آنها را شبیه‌سازی کنند.
فدریکو منا، مدیرعامل مؤسسه نوآوری و فناوری اروپا (EIT) به یورونیوز می‌گوید: «این هوش مصنوعی احساسی علاوه بر توانایی تولید محتوا بر اساس تعامل یا درخواست کاربر، می‌تواند واکنش نشان دهد و با درک احساسات انسان در مقابل دستگاه واکنش نشان دهد.»
به گفته وی اثر این فناوری در بخش سلامت کلیدی خواهد بود زیرا به افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن، مشکلات مربوط به سن یا کسانی که مشکلات سلامت روان دارند اجازه می‌دهد بهتر زندگی کنند.
هوش مصنوعی در دیگر حوزه‌ها نیز می‌تواند به پیشرفت خود ادامه دهد. جیمی ولز، بنیانگذار ویکی‌پدیا، گفته است که هوش مصنوعی در حال حاضر وضعی «آشفته و به هم ریخته» دارد اما می‌تواند تا ۵۰ سال دیگر تبدیل به «ابرانسان» شود.
جیتندرا پوچا، معاون اروپایی داده، تجزیه و تحلیل و هوش مصنوعی در شرکت مشاوره فناوری مایند‌تری، در این باره می‌گوید هر صنعتی از سفر گرفته تا رسانه از این فناوری بهره خواهد برد و این مسئله نه تنها خلاقیت را افزایش داده و آموزش و رشد را بهبود می‌بخشد، بلکه می‌تواند باعث کاهش هزینه‌ها شود و حریم خصوصی و امنیت را افزایش دهد.
او با بیان اینکه « قدرت بزرگ مسئولیت بزرگ می‌آورد»، گفت: «ما یک عصای جادویی در دست داریم که می‌تواند معجزه کند، اما این مسئولیت را نیز داریم که از آن در زمینه مناسب برای چیزهای درست و با اقدامات حفاظتی مناسب استفاده کنیم.»
این نگرانی البته در خصوص موسسات بیشتر از مردم عادی است. اتحادیه اروپا و آمریکا از همین حالا شروع به تدوین قوانین و مقررات تنظیم‌کننده در خصوص هوش مصنوعی کرده‌اند و انتظار می‌رود قانون هوش مصنوعی اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴ تصویب شود.
فناوری فضایی
در حالی که برآورد می‌شود هوش مصنوعی همچنان در چشم‌انداز پیش روی بشر به عنوان یک عرصه مهم پیشرفت باقی بماند، فناوری فضایی می‌تواند اتفاق بزرگ بعدی در سال ۲۰۲۴ باشد.
کارشناسان می‌گویند عرصه تحول عمده در سال ۲۰۲۴ در صنعت فضایی نه سفر به دیگر کرات، بلکه ماهواره‌ها خواهند بود.
این فناوری به انسان اجازه می‌دهد بتوانیم آنچه را که روی سیاره ما اتفاق می‌افتد تشخیص دهیم، الگوهای اقلیمی را پیش‌بینی کنیم و ذوب یخ‌ها و نحوه مدیریت منابع آب را بهتر درک کنیم.
ماهواره‌ها می‌توانند در زندگی مردم تاثیر بگذارند و از آبیاری زمین‌های زراعی گرفته تا نحوه مصرف انرژی و آسیب‌های محیط زیستی در دریاها را ثبت کند. در این میان گفته می‌شود که شرکت اسپیس‌ایکس همان نقشی را در صنعت فضا ایفا خواهد کرد که شرکت اوپن‌ای‌آی خالق چت‌جی‌پی‌تی در زمینه هوش مصنوعی ایفا کرده است.
کارشناسان می‌گویند ورود شرکت‌های پیشرویی همچون اسپیس‌ایکس باعث بزرگ‌تر شدن تغییرات خواهد شد، زیرا مردم اهمیت فناوری فضایی را به این وسیله بیشتر درک خواهند کرد.
کامپیوترهای کوانتومی و امنیت سایبری
سال ۲۰۲۳ سال بزرگی برای محاسبات کوانتومی شرکت آی‌بی‌ام بود، امری که ما را یک قدم به کشف چگونگی به حداقل رساندن خطاهای داده نزدیک‌تر کرد. اما اینکه چگونه محاسبات کوانتومی می‌تواند از ما به صورت آنلاین محافظت کند، موضوع بزرگی در سال ۲۰۲۴ خواهد بود.
موسسه ملی استاندارد و فناوری ایالات متحده قرار است استانداردهای نهایی «رمزنگاری پساکوانتومی» (PQC) را در اوایل سال ۲۰۲۴ منتشر کند. این به معنای پایان یک پروژه جهانی هشت ساله برای جامعه رمزنگاری است.
اکسل پوشمن، رئیس بخش نوآوری و امنیت محصول در شرکت امنیت سایبری پی‌کیوشیلد در بریتانیا، در این خصوص می‌گوید: «این استانداردها بزرگترین انتقال امنیت سایبری در نسل ما به شمار می‌روند، زیرا ما برای محافظت از داده‌ها و زیرساخت‌های دیجیتالی خود در برابر حمله رایانه‌های کوانتومی تلاش می‌کنیم.»
محققان اعتقاد دارند هرچند هوش مصنوعی یک تهدید بنیادین برای امنیت سایبری محسوب می‌شود، اما همزمان می‌توان از آن برای دفاع نیز استفاده کرد. مسئله‌ای که اهمیت آن با ظهور کامپیوترهای کوانتومی بیش از پیش خواهد شد.
