اگرچه مصرف الکل در سطح اتحادیه اروپا بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ میلادی در مجموع حدود ۰.۵ لیتر کاهش یافته، با این حال در چند کشور میزان مصرف این نوشیدنی‌ها همچنان رو به افزایش است.
این در حالی است که سازمان جهانی بهداشت هشدار داده که «هیچ سطحی از مصرف الکل برای سلامتی ما ایمن نیست».
مصرف زیاد الکل، خطر ابتلا به سرطان را نیز بطور قابل توجهی افزایش می‌دهد و به همین دلیل مقامات بهداشتی کشورها از مردم می‌خواهند که نوشیدن الکل را یا متوقف کنند یا دست‌کم کاهش دهند.
اگرچه بسیاری از مردم ساکن کشورهای اروپایی، هر سال در ماه ژانویه در کارزار «ژانویه خشک» شرکت و بر اساس آن نوشیدن الکل را برای مدت یک ماه متوقف می‌کنند، اما آمارها حاکی از آن است که شمار شرکت کنندگان در این کارزار، رو به کاهش است.
کدام کشورهای اروپایی در دهه‌های گذشته بیشترین میزان مصرف الکل را دارند؟
منظور از میزان مصرف الکل، فروش سالانه الکل خالص در لیتر به ازای هر فرد ۱۵ ساله و بالاتر است و داده‌هایی که در ادامه می‌آید، شامل مصرف الکل ثبت نشده، مانند تولیدات خانگی یا غیرقانونی نمی‌شود.
اولین یافتۀ مهم بررسی این داده‌ها این است که در سطح اتحادیه اروپا و منطقه اروپایی سازمان جهانی بهداشت، شاهد یک «کاهش تدریجی» در مصرف الکل هستیم.
داده‌ها حاکی از آن است که در سطح اتحادیه اروپا، مصرف کلی الکل به ازای هر فرد ۱۵ ساله و بالاتر، در چهار دهه گذشته حدود ۲.۹ لیتر کاهش یافته است و از ۱۲.۷ لیتر در سال ۱۹۸۰ میلادی به ۹.۸ لیتر در سال ۲۰۲۰ رسیده که معادل ۲۳ درصد کاهش است.
افت مصرف بویژه بین سال‌های ۱۹۸۰ میلادی (۱۲.۷ لیتر) تا ۲۰۰۰ میلادی (۱۰.۵ لیتر) قابل توجه بوده و میزان و سرعت کاهش مصرف برای دو دهه ادامه یافته است و بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۰ میلادی در سطح اتحادیه اروپا به ۰.۵ لیتر رسیده است.
میزان مصرف الکل در میان کشورهای اروپایی عضو سازمان جهانی بهداشت، که ۵۳ کشور از جمله روسیه و کشورهای اطراف آن را پوشش می‌دهد، از ۱۲ لیتر در سال ۲۰۰۰ میلادی به ۹.۵ لیتر در سال ۲۰۲۰ کاهش یافته که معادل ۲.۵ لیتر کاهش (۲۱ درصد) است.
اما با وجود این کاهش، منطقه اروپایی سازمان جهانی بهداشت همچنان بالاترین سطح مصرف الکل را برای هر نفر در جهان دارد.
در این منطقه، سالانه هر فرد ۱۵ سال به بالا به طور متوسط ۹.۵ لیتر الکل خالص مصرف می‌کند که معادل ۱۹۰ لیتر آبجو، ۸۰ لیتر شراب یا ۲۴ لیتر الکل است.
در سال ۲۰۲۰ میلادی مصرف سالانه الکل از ۱.۲ لیتر در ترکیه تا ۱۲.۱ لیتر در لتونی در بین ۳۶ کشور اروپایی از جمله اتحادیه اروپا، بریتانیا، انجمن تجارت آزاد اروپا (EFTA) و کشورهای نامزد اتحادیه اروپا متغیر بوده است.
شهروندان اتحادیه اروپا به طور متوسط ۹.۸ لیتر الکل مصرف می‌کردند.
آلمان (با ۱۰.۶ لیتر) بالاترین میزان مصرف الکل را در میان «چهار قدرت بزرگ» اتحادیه اروپا از نظر اقتصادی و جمعیت داشت و پس از آن فرانسه (با ۱۰.۴ لیتر)، اسپانیا (با ۷.۸ لیتر) و ایتالیا (با ۷.۷ لیتر) قرار داشتند.
در بریتانیا نیز این میزان ۹.۷ لیتر بود.
بررسی تغییرات میزان مصرف الکل در سطح کشورها بین سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۲۰ میلادی، حاکی از کاهش مصرف الکل در ۲۵ کشور و در مقابل افزایش مصرف الکل در ۱۱ کشور دیگر است.
در ۱۴ کشور، میزان کاهش مصرف الکل بیش از ۱ لیتر بوده است.
ایرلند و لیتوانی بیشترین میزان کاهش مصرف الکل را در این دوره ثبت کردند. در هر دو کشور این میزان ۲.۱ لیتر بوده است و پس از آنها نیز اسپانیا و یونان (هر دو ۲ لیتر) قرار داشته‌اند.
هلند، فرانسه، قبرس و فنلاند نیز افت بالای ۱.۵ لیتری را ثبت کردند. میزان کاهش مصرف در کشورهای صربستان، بلژیک، کرواسی، دانمارک، سوئیس و آلمان نیز بین یک لیتر تا ۱.۵ لیتر بوده است.
در اتحادیه اروپا، مصرف الکل بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ میلادی ۰.۶ لیتر کاهش یافته است.
در مقابل، لتونی بیشترین افزایش را ثبت کرده و مصرف آن ۲.۳ لیتر افزایش یافته است.
بلغارستان (۱.۴ لیتر)، مالت (۱.۱ لیتر)، رومانی و لهستان (هر دو ۱ لیتر) نیز افزایش قابل توجهی را نشان دادند. این افزایش در نروژ، ایتالیا و ایسلند بالای ۰.۵ لیتر بوده است.
از آنجایی که وضعیت مصرف الکل به طور قابل توجهی در سراسر اروپا متفاوت است، بررسی درصد تغییر نیز یک شاخص مفید محسوب می‌شود.
یونان با ۲۴.۱ درصد بیشترین کاهش را داشته و پس از آن هلند (۲۰.۹ درصد)، اسپانیا (۲۰.۴ درصد) و ترکیه (۲۰ درصد) قرار دارند.
نرخ کاهش در ایرلند، صربستان، لیتوانی، فنلاند، فرانسه و قبرس نیز بیش از ۱۵ درصد بوده است.
لتونی (۲۳.۵ درصد) نیز بیشترین درصد تغییر را نشان می‌دهد.
بسیاری از کشورهای اروپایی مجموعه‌ای از سیاست‌ها را برای محدود کردن مصرف الکل اجرا کردند، مانند وضع مالیات، محدودیت دسترسی به الکل و ممنوعیت تبلیغات الکل. با این حال، بنا بر گزارش سازمان توسعه و همکاری اقتصادی، اجرای ضعیف این سیاست‌ها و تخصیص منابع محدود برای عملی کردن آنها، مانع اثربخشی آنها شده است.
نقش جنسیت و آموزش در نوشیدن زیاد الکل
میزان مصرف الکل به طور قابل توجهی متناسب با جنسیت و تحصیلات افراد متفاوت است.
آمارها حاکی از آن است که در سال ۲۰۱۹ میلادی، تقریباً یک نفر از هر پنج بزرگسال (۱۹ درصد) دست‌کم یک بار در ماه در کشورهای اتحادیه اروپا مشروبات الکلی سنگین را مصرف کرده است؛ نسبتی که از سال ۲۰۱۴ میلادی ثابت مانده است.
در همه کشورها، مردان بیشتر از زنان مشروبات الکلی سنگین مصرف می‌کنند. در سال ۲۰۱۹ میلادی در سراسر کشورهای اتحادیه اروپا ۲۶.۶ درصد از مردان دست‌کم یک بار در ماه مشروبات الکلی سنگین مصرف کرده‌اند؛ این رقم برای زنان ۱۱.۴ درصد بوده است.
مردان رومانی، بزرگترین گروه مصرف کنندگان الکل سنگین (۵۵.۲ درصد) بودند. این نرخ در دانمارک، لوکزامبورگ، آلمان و بلژیک نیز بالای ۳۵ درصد بوده است.
زنان نیز در دانمارک، لوکزامبورگ، آلمان و ایرلند بالاترین میزان مصرف مشروبات الکلی اپیزودیک را داشتند که بالای ۲۰ درصد بوده است.
بالا بودن نسبت مصرف کنندگان مرد مشروبات الکلی اپیزودیک در مقایسه با زنان، نشان دهنده شکاف جنسیتی است. این میزان در سال ۲۰۱۹ میلادی در سطح اتحادیه اروپا ۲.۳۳ بود که نشان می‌داد در مقابل هر زن، ۲.۳۳ مرد مشروبات الکلی سنگین مصرف می‌کردند.
کمترین نسبت نیز در ایرلند (۱.۴۶)، ایسلند (۱.۶۳) و آلمان (۱.۷۴) به ثبت رسیده است.
تحقیقات دانشگاهی همچنین نشان داد که تفاوت‌های جنسیتی ممکن است با تفاوت‌های فرهنگی مرتبط باشد و نقش‌های جنسیتی سنتی را منعکس کند. همچنین ممکن است با شکاف شغلی-جنسیتی و درآمد کمتر مرتبط باشد.
چرا مصرف مشروبات الکلی «سنگین» در افراد با تحصیلات پایین، کمتر است؟
سطح تحصیلات نیز با نوشیدن الکل ارتباط دارد. در کشورهای اتحادیه اروپا (به جز در لتونی) افراد دارای سطح تحصیلات پایین‌تر، نرخ بالایی از مصرف نوشیدنی‌های الکلی اپیزودیک را به خود اختصاص نداده‌اند.
به طور متوسط، تنها در ۱۲.۵ درصد از افراد با تحصیلات کمتر از متوسطه، نوشیدن مشروبات الکلی اپیزودیک گزارش شده است. این نرخ در گروه افراد دارای حداقل تحصیلات متوسطه (۲۲.۳ درصد) و دارای تحصیلات عالی (۲۰.۲ درصد) بوده است.
این تفاوت‌ها به طور قابل توجهی نشان دهنده «قدرت خرید» بالاتر مصرف کنندگان دارای تحصیلات بیشتر است.
آیا چیزی به نام «سطح ایمن» مصرف الکل وجود دارد؟
پاسخ به این سوال، ساده و روشن است: خیر؛ وجود ندارد.
دکتر کارینا فریرا بورگز، سرپرست مدیریت بیماری‌های غیرواگیر و مشاور منطقه‌ای الکل و مواد مخدر در دفتر منطقه‌ای سازمان جهانی بهداشت در اروپا می‌گوید: «ما نمی‌توانیم در مورد سطح به اصطلاح “ایمن” مصرف الکل صحبت کنیم. مهم نیست که چقدر می‌نوشید؛ خطر الکل برای سلامتی مصرف کنندگان، از همان اولین قطره شروع می‌شود.»
با این حال، مقدار الکلی که مصرف می‌شود، همچنان مهم است.
او می‌گوید: «تنها چیزی که می‌توانیم با اطمینان بگوییم این است که هرچه بیشتر بنوشید، مضرتر است. به عبارت دیگر، هرچه کمتر بنوشید، ایمن‌تر است.»
