صندوق سرمایه گذاری دولتی عربستان سعودی روز جمعه، 29 بهمن اعلام کرد که آن کشور در حال ساخت مرکز شهر جدیدی در ریاض پایتخت عربستان سعودی است. پروژه “مربع جدید” (میدان تازه) تحت هدایت “محمد بن سلمان” ولیعهد عربستان سعودی قرار است، پایتخت آن کشور را به وسعت ۴۶۹۵ هکتار گسترش دهد تا بتواند صد‌ها هزار نفر را در خود جای دهد.
در قلب این پروژه “مکعب” قرار دارد یک مکعب با ارتفاع، عرض و طول ۴۰۰ متر که به اندازه کافی بزرگ است که بتواند ۲۰ ساختمان در ابعاد امپایر استیت را در خود جای دهد. این پروژه قرار است در سال ۲۰۳۰ میلادی تکمیل شود و همراه با چشم انداز سبز و تجربه‌ای همه جانبه خواهد بود.
فناوری هولوگرافیک به معنای ارائه “واقعیتی جدید” به مشتریان هنگام خرید و صرف غذا در آن پروژه خواهد بود. هم چنین، در پروژه در نظر گرفته شده امکانات تفریحی و واحد‌های مسکونی و هتل‌ها ساخته خواهند شد.
عربستان سعودی که دهه‌ها به دلیل نقض حقوق بشر، سوژه مطبوعات جهانی بوده پروژه بلند پروازانه‌ای را برای تنوع بخشیدن به اقتصاد به دور از نفت و از بین بردن تصویر جاافتاده از خود به عنوان یک دولت محافظه کار و بسته آغاز کرده است.
“آندریاس کریگ”، پژوهشگر موسسه مطالعات خاورمیانه کینگز کالج لندن در این باره می‌گوید: “پیش‌تر درباره عربستان سعودی بیش‌تر اخبار مرتبط با نقض حقوق بشر و خبر‌های منفی را می‌شنیدید. با این وجود، اکنون ریاض در تلاش است تا روایت‌های جدیدی مبنی بر آن که عربستان سعودی کشوری در حال توسعه است و می‌تواند شهر‌های آینده نگر را بسازد ارائه دهد”.
با این وجود، برخی تحلیلگران معتقدند که عربستان سعودی رقابت منطقه‌ای جدی‌ای با دبی همسایه خود و دوحه پایتخت قطر دارد که هر دو دهه هاست که تلاش کرده اند تا خود را به عنوان قطب گردشگری و سرمایه گذاری منطقه معرفی کنند.
“سایمون هندرسون”، مدیر برنامه سیاستگذاری خلیج فارس و انرژی در انستیتو واشنگتن می‌گوید: “زمانی که در جایگاه دوم قرار دارید، همواره در محلی دشوار برای آغاز رقابت با هدف رهبر شدن قرار گرفته اید”. او اشاره می‌کند تبدیل شدن عربستان سعودی به جایگاه برتر در این عرصه دشوار است، زیرا آن کشور دهه هاست که منابع و بودجه‌ای را صرف جذب بازدیدکنندگان خارجی و غیر مسلمان نکرده است.
با این وجود، برخی حتی این پرسش را مطرح کرده اند که آیا این پروژه به نتیجه خواهد رسید یا خیر.
عربستان سعودی در گذشته پروژه‌های بزرگ مشابهی را اعلام کرده بود، اما نشان داده که در حوزه کار بر روی آن کُند عمل کرده است.
در سال ۲۰۲۱ میلادی “محمد بن سلمان” اجرای پروژه شهر آینده نگر “نئوم” ۵۰۰ میلیارد دلاری خود را در شمال غرب عربستان با وعده عرضه ربات‌های خدمتکار، تاکسی‌های با قابلیت پرواز و یک ماه مصنوعی غول پیکر اعلام کرد. او سال گذشته از پروژه شهر خطی غول پیکر به نام “لاین” رونمایی کرد که هدف از اجرای آن جای دادن بیش ۹ میلیون نفر در بیش از ۱۷۰ کیلومتر بود.
به گفته رسانه‌های سعودی حکومت آن کشور در حال حاضر یک برنامه ۸۰۰ میلیارد دلاری برای دو برابر کردن اندازه پایتخت عربستان سعودی در دهه آینده و تبدیل آن به یک مرکز فرهنگی و اقتصادی برای منطقه را در دستور کار خود قرار داده است. “دانا احمد” پژوهشگر حوزه خلیج فارس در عفو بین الملل در توئیتی نوشته است: “هرچه این پروژه‌ها پوچ‌تر و آینده نگرتر شوند می‌توانم تصور کنم که همه چیز پیرامون آن تا چه اندازه دیستوپیایی‌تر خواهد شد”.
مقام‌های سعودی تاکید کرده اند که کار روی این پروژه‌ها طبق برنامه پیش می‌رود. با این وجود، مشخص نیست که “مربع جدید” چه اندازه هزینه به همراه خواهد داشت و صندوق سرمایه گذاری دولتی عربستان سعودی چگونه قصد دارد آن را تامین مالی کند. صندوق سرمایه گذاری دولتی عربستان سعودی در پاسخ به پرسشی درباره هزینه و برنامه‌های مالی به “سی ان ان” اعلام کرد که جزئیات این پروژه هنوز فاش نشده و در زمان مناسب اطلاعات بیش تری اعلام خواهد شد.
برخی از تحلیلگران تردید دارند و می‌گویند که پادشاهی سعودی ممکن است نتواند بودجه کافی برای تحقق جاه طلبی‌های خود جمع آوری کند.
عربستان سعودی امیدوار است تا سال ۲۰۳۰ سرمایه گذاری مستقیم خارجی خود را به ۳۸۸ میلیارد ریال (۱۰۳ میلیارد دلار) در سال افزایش دهد. بر اساس گزارش سرمایه گذاری جهانی ۲۰۲۲ منتشر شده در جریان کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل سرمایه گذاری مستقیم خارجی فعلی عربستان سعودی تا سال ۲۰۲۱ میلادی به ۱۹ میلیارد دلار رسیده است.
هندرسون می‌گوید این که آیا پادشاهی سعودی قادر به تامین مالی این پروژه خواهد بود یا خیر به قیمت نفت نیز بستگی دارد. او می‌گوید که قیمت هر بشکه نفت در حال حاضر کم‌تر از ۸۰ دلار است و اشاره می‌کند که ممکن است پادشاهی سعودی برای تامین مالی کلان پروژه‌های ملی خود به قیمت نفت بیش از ۱۰۰ دلار بازای هر بشکه نیاز داشته باشد.
در حالی که برخی شهر جدید سعودی را مسخره کرده اند و در مورد امکان تحقق آن تردید دارند، برخی دیگر به شباهت عجیب آسمان خراش مکعبی آن با کعبه یعنی مقدس‌ترین مکان مسلمانان در مکه اشاره کرده اند. کعبه که نام آن از همان ریشه نام ساختمان جدید مکعب گرفته شده، مکانی است مسلمانان برای اقامه نماز به آنجا می‌روند و سالانه میلیون‌ها نفر از آنجا زیارت می‌کنند.
“مرتضی حسین” خبرنگار تحقیقی و تحلیلگر در توئیتی نوشته است: “ساختن کعبه‌ای جدید که منحصرا به سرمایه داری اختصاص دارد، کار دشواری می‌باشد”.
