گروهی از دانشمندان با انجام یک تحقیق دریافته‌اند تعداد اجداد بشر مدرن نزدیک به یک میلیون سال پیش در نتیجه دوره‌ای بحرانی از اقلیم زمین چنان کم‌شمار شده که در آستانه انقراض کامل قرار گرفته بوده‌اند.
پیشتر در سال گذشته دانشمندان یک مقطع زمانی را ردیابی کرده بودند که در آن تعداد انسان‌های راست‌قامت (هومو ارکتوس)ها به جمعیتی بالغ بر ۱۳۰۰ نفر کاهش یافته بود. اکنون، یک مطالعه جدید نشان داده است که مهاجرت دسته‌جمعی انسان به خارج از آفریقا در همان زمان اتفاق افتاده است.
بازسازی حرکت انسان‌های اولیه از آفریقا به اروپا و آسیا دشوار است. بهترین شواهدی که محققان در اختیار دارند شامل بقایای پراکنده‌ای از استخوان‌ها و عمدتاً مصنوعات سنگی است که تفسیر آنها می‌تواند مبهم و چالش‌برانگیز باشد.
حالا اما مطالعه دقیق ژنوم انسان نشان داده است که در یک برهه زمانی خاص در ۹۰۰ هزار سال پیش، تنوع ژنتیکی به شدت کم شده و رخداد «گلوگاه جمعیت» رخ داده است. گلوگاه جمعیت یا گلوگاه ژنتیک اتفاقی فرگشتی است که در آن درصد قابل توجهی از اعضای یک اجتماع از میان می‌روند یا به دلایلی توان ادامه زاد و ولد از آنها سلب می‌شود.
نتایج یک مطالعه دیگر که بر مکان‌های باستان‌شناسی اولیه در اوراسیا تمرکز داشت، قدمت این گلوگاه را ۱.۱ میلیون سال پیش نشان داد. این اختلاف، شناسایی رویداد اقلیمی مسبب احتمالی کاهش موقت جمعیت را چالش برانگیز کرد و در نتیجه گروهی از زمین‌شناسان در دانشگاه میلان ایتالیا و کلمبیای آمریکا برای به دست آوردن زمانبندی دقیق این رویداد مشغول به کار شدند.
آنان در پژوهش‌های خود و با استفاده از تاریخ‌گذاری در سایت‌های قدیمی‌تر دریافتند که مکان‌های باستانی به طور قابل اعتمادی مربوط به ۹۰۰ هزار سال پیش هستند.
محققان یافته‌های خود را با سوابق رسوبات دریایی مقایسه کردند تا زمان دقیق رویداد آب و هوایی را به دست بیاورند. نسبت اکسیژن به دام افتاده در لایه‌های رسوبی روشن می‌کند که آیا آب و هوا در زمان ته‌نشین شدن مواد معدنی در دریا گرم‌تر و یا سردتر بوده است.
این اطلاعات و همچنین داده‌های ژنومی و قدمت سایت‌های محل زندگی انسان‌های نخستین به دانشمندان نشان داد که رخداد گلوگاه جمعیت و مهاجرت همزمان بوده‌اند.
در دوران گذار اواسط دوره زمین‌شناسی پلیستوسن، سطح اقیانوس‌های جهانی کاهش یافت و لکه‌های خشکی بزرگ در آفریقا و آسیا به وجود آمدند. در نتیجه انسان‌های راست‌قامت که در آفریقا زندگی می‌کردند با شرایط وحشتناکی مواجه شدند که آنها را از غذا و آب محروم می‌کرد.
با پایین آمدن سطح دریا، مسیرهای زمینی به اوراسیا در دسترس قرار گرفت و طبق مدل محققان، آنها توانستند با عبور از آنها وارد اروپا و آسیا شوند. نویسندگان در مقاله خود آورده‌اند: «مهاجرت سریع در پاسخ به یک محرک اقلیمی شدید و به وجود آمدن راه فرار زمینی، چیزی است که می‌تواند دلیل خروج انسان‌های اولیه از آفریقا در ۰.۹ میلیون سال پیش باشد.»
نتایج تحقیقات تازه در نشریه علمی «PNAS» منتشر شده است.
