وقتی ملکه‌ی مورچه‌های سیاه باغچه متوجه می‌شود که بچه‌هایش بیمار هستند، آن‌ها را می‌خورد تا بیماری به سایر اعضای لانه سرایت نکند. اما محققان می‌گویند ممکن است این تنها دلیل برای توجیه فرزندخواری در ملکه‌ی مورچه‌ها نباشد.
تحقیقات نشان می‌دهد که ملکه‌ی هم‌نوع‌خوار ممکن است بهترین مادر دنیا نباشد، اما این استراتژی به عنوان راهی مؤثر برای محافظت از قلمروی حکومت او به کار می‌رود. این یافته‌ها بینشی را در مورد تکامل «هم‌نوع‌خواری فرزندی» ارائه می‌دهد؛ عملی که در آن فردی بالغ از یک گونه، تمام یا بخشی از اعضای جوان گونه یا فرزندان خودش را می‌خورد.
به گزارش نیوساینتیست، مورچه‌ها و دیگر حشرات اجتماعی ساکن در کلونی‌ها، با جداسازی کارگران در هنگام بیماری یا حذف هم‌لانه‌های آلوده، از گسترش بیماری در خانه جلوگیری می‌کنند. فلین بیزل و کریستوفر پال از دانشگاه آکسفورد می‌نویسند این وظایف به عنوان «مصونیت اجتماعی» شناخته‌شده هستند. اما مورچه‌های ملکه به تنهایی کلونی تشکیل می‌دهند، پس چگونه می‌توانند از لانه در برابر بیماری‌ها دفاع کنند؟
بیزل و پال برای یافتن پاسخ این سؤال، مورچه‌های ملکه‌ی سیاه باغچه یا مورچه‌های سیاه معمولی (Lasius niger) را که به تازگی جفت‌گیری کرده بودند، جمع‌آوری کرده و به آزمایشگاه بردند. هنگامی که مورچه‌ها شروع به تخم‌گذاری کردند و کلونی‌های نوپا به وجود آوردند، محققان لاروها را از ملکه‌ها دور کردند و تعدادی از آن‌ها را در معرض هاگ‌های قارچ کشنده‌ی متاریزیوم قرار دادند که لانه‌ی مورچه‌های وحشی را آلوده می‌کند. پس از اینکه لاروها به عفونت‌های کشنده‌ای مبتلا شدند که هنوز واگیردار نبود، تیم تمام لاروها را به مادرانشان بازگرداندند.
ملکه‌ها ۹۲ درصد از بچه‌های بیمار خود را خوردند، اما فقط ۶ درصد از لاروهای غیر‌آلوده خورده شدند. بدین معنی که ملکه‌ها می‌توانند عفونت را تشخیص بدهند و اعضای آلوده را جدا کنند. مبتلانشدن به عفونت نیز می‌تواند عواقب فاجعه‌باری داشته باشد. وقتی تیم کلونی‌ها را در معرض جسدهای بسیار‌عفونی لاروهایی قرار دادند که حاوی جوانه‌های قارچ‌های هاگ‌زا بودند، حتی با وجود پاشیدن سم اسیدی و ضدمیکروب روی اجساد، همه‌ی نوزادان مردند و فقط ۲۰ درصد از ملکه‌ها زنده ماندند.
با وجود تمام این خطرات، به نظر می‌رسد ملکه‌هایی که لاروهای آلوده‌ی خود را می‌خورند، در حال دوری‌کردن از ضرر و زیان بیشتر هستند. به گفته‌ی محققان، ملکه‌ها ممکن است سم ضدمیکروب خود را ببلعند تا روده‌شان را با هاگ‌های قارچی ناسازگار کنند. محققان بر اساس مشاهدات قبلی مورچه‌های کارگر در حال بلعیدن زهر و مشاهده‌ی ملکه‌هایی که دهانه‌ی غدد سمی خود را تمیز می‌کنند، به این نتیجه رسیده‌اند.
سباستین استاکمیر از دانشگاه تنسی ناکسویل می‌گوید اگر ملکه آلوده بشود و بمیرد، کلونی هم می‌میرد، زیرا او تنها عضو بارور در کلونی است. بنابراین، منطقی است که استراتژی تکامل‌یافته برای مقابله با بیماری، بر مبنای بقای ملکه استوار باشد.
خوردن نوزادان بیمار فواید دیگری نیز دارد. محققان دریافتند ملکه‌هایی که بچه‌های بیمار خود را خوردند، ۵۵ درصد بیشتر از ملکه‌هایی که بچه‌هایشان را نخوردند، تخم‌گذاری کردند. این نتیجه‌گیری نشان می‌دهد که ملکه‌ها با خوردن بچه‌های بیمار، منابع کالری را بازیافت کرده بودند. محققان استدلال می‌کنند که این مزیت، علاوه بر حذف خطر ابتلا به بیماری، ممکن است نشان بدهد که فرزندخواری می‌تواند در برخی گونه‌ها تکامل یابد.
ژوئل مونیه از دانشگاه تور در فرانسه گمان می‌کند فرزندانی که پس از خورده‌شدن خواهران و برادران بزرگ‌ترشان از تخم بیرون می‌آیند، دارای سیستمی ایمنی هستند که محافظت بهتری در برابر عفونت قارچی ارائه می‌دهد. اگر این فرض صحت داشته باشد، اثبات آن می‌تواند «مزایای دوگانه‌ی» فرزندخواری را هم برای مادر و هم برای دیگر فرزندان آشکار کند.
یافته‌ها نشان می‌دهد که رفتار لازم برای مراقبت از اعضای جوان گونه و محافظت از کلونی در برابر بیماری‌ها در کلونی‌های نوپا، با یکدیگر همپوشانی دارند. در نتیجه، بیزل و پال استدلال می‌کنند که رفتار پیشگیری‌کننده از بیماری در مورچه‌های کارگر ممکن است از تمایل متداول والدین به مراقبت که در بسیاری از انواع حشرات مشاهده می‌شود، تکامل یافته باشد.
یافته‌های مطالعه در پایگاه داده بایوآرکایو موجود است.
منبع: زومیت
