دو گور بزرگ که در شمال بلغارستان کشف شده‌اند، یک داستان «حزن‌انگیز خانوادگی» درباره زمین‌داران ثروتمند رومی را روایت می‌کنند؛ خانواده‌ای که فرزندشان در قرن سوم میلادی، پیش از آن‌ها فوت کرده بود.
در دسامبر سال 2013، کشاورزی که در حال شخم زدن مزرعه‌اش در روستای نوا واربوکا بود، تصادفی گورها را پیدا کرد. چون این منطقه در دوران‌های گذشته یک روستای رومی به نام موزیا بود، باستان‌شناسان از موزه منطقه‌ای ولیکو تارنوو برای کاوش از راه رسیدند.
هر دو گور با آجر ساخته شده بودند و روکشی از گچ روی دیوارهای آن‌ها کشیده شده بود و یک سنگ گور بزرگ از جنس سنگ‌آهک آن‌ها را پوشانده بود. گور بزرگ‌تر 3متر درازا داشت و محتوی بقایای دو بزرگسال بود. مرد و زنی که هر دو هنگام مرگ بین 45 تا 60سال سن داشتند، به همراه جواهرات، سکه‌ها و گلدان‌های سرامیکی و شیشه‌ای در کنار هم دفن شده بودند.
گور کوچک‌تر، که قدری زودتر ساخته شده بود، محتوی اسکلت یک کودک 2 تا 3ساله بود و مدال‌های برنزی نادری با تصویری از امپراتور رومی، کاراکالا ( حکومت از 198 تا 217میلادی) در دیدار از پرگامون (ترکیه امروزی) در آسیای صغیر در سال 214 میلادی بود که به دنبال معبد آسکلپیوس، خدای شفا‌دهنده، به آن‌جا رفته بود. در مجموع هر دو گور احتمالا یک آرامگاه خانوادگی را تشکیل می‌دهند.
بعضی از سنگ‌آهک‌های متعلق به گور، به نظر می‌رسد که از یک معدن در نزدیکی نیکوپولیس اد استروم، شهری متعلق به دوران رومی و اوایل دوران بیزانس، که توسط امپراتور تراژان در اوایل قرن دوم میلادی ساخته شد، به دست آمد‌ه باشند.
کالین چاکارو، باستان‌شناس در موزه منطقه‌ای تاریخ ولیکو تارنوو، می‌گوید: «این خاص‌بودگی و سایر نشانه‌ها باعث می‌شوند فکر کنم که مردگان این گورها به نحوی به قلمرو نیکوپولیس اد استروم مرتبط بوده‌اند.»
چاکارو می‌افزاید، مدال کارکالا احتمالا به خاستگاه ساکنان این گور که احتمالا آسیای صغیر بوده اشاره می‌کند که با این حقیقت که نیکوپولیس اد استروم توسط ساکنان آسیای صغیر ساخته شده است، همخوانی دارد.
«البته ما به دنبال فرصتی هستیم که بتوانیم تحلیل‌های دی.ان.ای و سایر آزمایش‌ها را در صورت تأمین بودجه انجام دهیم تا بفهمیم آیا فرضیه‌های‌مان درست است یا نه.»
باستان‌شناسان می‌گویند: «کشف این مقبره‌ها در قلمرو بلغارستان تعجب‌برانگیز نیست زیرا اقلیم و خاک برای رشد محصولات کشاورزی بسیار عالی است. احتمالا ساکنان این مقبره‌ها زمین‌داران ثروتمندی بودند زیرا زمین‌داران در ماه‌های گرم سال در موزیای سفلا زندگی می‌کردند و در مستغلات خودشان دفن می‌شدند.»
اشیائی که از کاوش‌ها به دست آمده‌اند هنوز در حال بررسی در آزمایشگاه موزه هستند. اشیاء تاریخی در آزمایشگاه موزه بازیابی و نگه‌داری می‌شوند. این اشیاء شامل چیزهایی است که خانواده متوفا در طی حیات از آن‌ها استفاده می‌کردند. همچنین شامل چیزهایی است که آن‌ها می‌خواستند با خودشان به دنیای ابدی ببرند.
چاکارو می گوید:
“علاوه بر جواهرات ساخته‌شده با مهره‌های طلایی و شیشه‌ای، 6 سکه که تاریخ آن‌ها به بین سال‌های 200 تا 225 میلادی باز می‌گردد، به همراه یک چراغ، یک لنگه کفش چرمی و چندین بطری شیشه‌ای که سه تای آن‌ها فلاسک‌های کوچکی برای جمع‌آوری اشک‌های عزاداری هستند، نیز پیدا شده است.”
«فکر می‌کنم که این گورها داستان غم‌انگیز یک خانواده در نیمه اول قرن سوم میلادی را بازگو می‌کند. یک نوزاد مرده که در کنار والدینش به خاک سپرده شده که آرامگاه ابدی‌شان همان نقطه‌ای بوده که فرزندشان در آن دفن شده بود.»
