قدیمی ترین قبر انسان در آفریقا کشف شده است. این قبرستان میتواند باورهای پیشین دیرینهشناسان درباره نحوه تکامل بشر را بهطور کامل دگرگون کرده و مسیری متفاوت را ترسیم کند.
دیرینهشناسان مشغول کاوش در آفریقای جنوبی بودند که ناگهان با قدیمی ترین قبر انسان در جهان مواجه شدند. درون این قبر باقیمانده یکی از گونه های منقرض شده انسان قرار داشت. این گونه انسان نالندی نام دارد و پیشتر دانشمندان گمان میکردند که آنها بهخاطر ابعاد کوچک مغزشان قادر به انجام رفتارهای پیچیده نیستند.
قدیمی ترین قبر انسان به انسان نالدی تعلق دارد
تیم پژوهشی تحت سرپرستی یکی از معروفترین دیرینهشناسان جهان یعنی Lee Berger قرار داشت. آنها موفق شدند درون شبکهای از غارها در ژوهانسبورگ و در عمق ۳۰ متری زمین یکی از فامیلهای دور انسان مدرن را پیدا کنند. انسان نالدی در عصر سنگ (عصر حجر) زندگی میکرد و از درخت بالا میرفت. انسان نالدی ۱.۵ متر قد داشته است و اندازه مغزش نیز فراتر از یک پرتقال نمیشد. دیرینهشناسان آنها را پل بین نخستینهای دوپا و شبهانسانهای پیشرفتهتر میدانند.
در سال ۲۰۱۵ وقتی این دیرینهشناس ۵۷ ساله اعلام کرد که انسان نالدی توانمندیهایی فراتر از ابعاد مغز خود داشته است، با حمله همکارانش مواجه شد. آنها وی را متهم کردند که رویکردی علمی ندارد و خیلی زود تصمیمگیری میکند. در آن زمان این باور وجود داشت که همهچیز تابعی از اندازه مغز است. پیش از این رکورد قدیمی ترین قبر انسان به هومو ساپینها یا همان انسانهای خردمند تعلق داشت و به ۱۰۰ هزار سال پیش مربوط میشد.هرچند قبر تازه کشف شده در آفریقا بهحداقل ۲۰۰ هزار سال پیش تعلق دارد.
برای اولین بار در سال ۲۰۱۳ بود که در مجموعه غارهای ستاره نوظهور استخوانهای مربوط به گونه انسان نالدی پیدا شد. بعدها در سال ۲۰۱۸ دیرینهشناسان کاوش گستردهتری را در این منطقه آغاز کردند که در نهایت سبب کشف فعلی گشت. بررسی چالهها بهخوبی نشان دادند که آنها عامدانه کنده شده و سپس پر شدهاند تا اجساد را پوشش دهند. کارشناسان تاکنون موفق به یافتن ۵ جسد شدهاند.
یافتههای جدید حسابی باورهای پیشین دانشمندان در رابطه با تکامل انسان را به چالش میکشند. آنها گمان میکردند که اندازه بزرگ مغز با فعالیتهای پیچیده و معنادار ارتباط دارد و سایر گونههای انسان قادر به درک مواردی همچون دفن همنوع نبودهاند.
باقیماندههای موجود در قدیمی ترین قبر انسان به انگشتان خمیده اشاره دارد که یعنی دستان برای نگه داشتن ابزار مناسب بودهاند و با پاها نیز امکان راه رفتن وجود داشت. این مورد نشان میدهد که مسیر تکامل انسان یک خط مستقیم نبوده است و باید در باورهای پیشین تجدیدنظر شود.
قدیمی ترین قبر جهان همچنین سند محکمی مبنی بر درک رفتارهای عاطفی و شناختی پیچیده توسط انسان نالدی است. جالب اینجاست که روی سطح از عمد صاف شده ستونهای غار نیز تعدادی شکل هندسی شبیه به هشتگ دیده میشود. این مورد نشان میدهد که نه تنها انسان خردمند از نظر دارا بودن رفتارهای نمادین منحصربهفرد نیست، بلکه شاید مبدع آنها نیز نبوده است.
یافتههای جدید برگر نیز قطعا تعدادی از دانشمندان را آزاردهخاطر خواهد کرد؛ اما اینبار دلایل محکمتری برای اثبات نظرات وی وجود دارند. حتی Agustin Fuentes، استاد انسانشناسی دانشگاه پرینستون آمریکا پا را از این فراتر میگذارد و بر این باور است که علاوه بر رفتارهای معناداری همچون تدفین، شاید حتی هنر نیز تاریخچهای پویاتر و غیرانسانی داشته باشد.
هرچند برخی از دیرینهشناسان با عقاید برگر در مورد قدیمی ترین قبر جهان مخالف هستند. به باور این عده، ممکن است علائم موجود روی ستونها بعدها توسط انسانهای خردمند ایجاد شده باشند. همچنین باید سایر توضیحات احتمالی که گزینه دفن عامدانه را شامل نمیشوند، مورد بررسی قرار داد.