در حالی که عمده کشورهای جهان با معضل شهروندان سیگاری دست و پنجه نرم می‌کنند، سوئد به یکی از پیشگامان عرصه ترک سیگار تبدیل شده است.
این کشور اسکاندیناوی در مسیر تبدیل به یکی از اولین کشورهای بدون سیگار در جهان است و در ماه‌های آینده احتمالا به یکی از اولین کشورهایی تبدیل خواهد شد که در آن کمتر از ۵ درصد جمعیت بزرگسال سیگار می‌کشند.
در پانزده سال گذشته نرخ کشیدن سیگار در سوئد از ۱۵ درصد به ۵.۶ درصد رسیده است. در حالی که برنامه اتحادیه اروپا برای رساندن تعداد سیگاری‌های بزرگسال کشورهای عضو به زیر ۵ درصد برای سال ۲۰۴۰ پیش‌بینی شده است، سوئد ۱۷ سال زودتر این هدف را در دسترس می‌بیند.
دکتر دلون هیومن، از نویسندگان گزارش «تجربه سوئدی: نقشه‌راهی برای جامعه بدون دود»، به یورونیوز گفت: «هیچ کشور دیگر اتحادیه اروپا حتی به تکرار این تجربه هم نزدیک نیست.»
او با اشاره به «استراتژی پیشگامانه» سوئد برای مقابله با سیگار گفت در این کشور به سیگاری‌ها کمک می‌شود تا به جایگزین‌های «کم‌ضرر» دخانیات مانند اسنوس، کیسه‌های نیکوتین و ویپ‌ها روی بیاورند. وی اضافه کرد: «دستیابی به این موفقیت در حالی است که کشورهای دیگر در حال ممنوع کردن استفاده از محصولات کم‌ضرر هستند.»
در کشورهای اسکاندیناوی اسنوس (snus)، یک نوع تنباکوی خشک که روی لثه‌ها قرار می‌گیرد، به عنوان جایگزین سیگار مصرف بالایی دارد. فروش آن در کشورهای اتحادیه اروپا (به جز سوئد و کرواسی) غیرقانونی است، هر چند به طور گسترده در فنلاند، دانمارک و استونی استفاده می‌شود. شماری از محققان می‌گویند مصرف اسنوس با افزایش خطر ابتلا به سرطان دهان و گلو مرتبط است.
تا کنون چندین کشور اروپایی، از جمله پرتغال، محدودیت‌هایی را بر ضد سیگارهای الکترونیکی وضع کرده‌اند و برای مثال مصرف آن‌ها را در فضاهای بیرونی مجاور ساختمان‌های عمومی ممنوع ساخته‌اند. دکتر هیومن به یورونیوز گفت: «هیچ محصول تنباکوی بدون خطری وجود ندارد، اما برای مثال سیگارهای الکترونیکی ۹۵ درصد کمتر از سیگار مضر هستند. برای یک فرد سیگاری بهتر است از سیگارهای سنتی به محصولات جایگزین روی بیاورد تا اینکه به سیگار کشیدن ادامه دهد.»
این در شرایطی است که اگرچه سیگارهای الکترونیکی برای سلامت انسان بهتر هستند، اما بر محیط زیست تأثیر منفی می‌گذارند. بر اساس تحقیقات شرکت متریال فوکوس (Material Focus)، این اقلام در کنار ضایعات تنباکو در حال حاضر یکی از بزرگترین منابع آلودگی پلاستیکی در جهان محسوب می‌شوند. مطابق آمارها در هر ثانیه دو سیگار الکترونیکی در بریتانیا دور ریخته می‌شود.
پایین آوردن نرخ مصرف سیگار تاثیرات قابل توجهی بر سوئد گذاشته است. این کشور کمترین درصد بیماری‌های مرتبط با دخانیات را در اتحادیه اروپا دارد. نرخ سرطان‌های مرتبط با سیگار در سوئد ۴۱ درصد کمتر از سایر کشورهای اروپایی است.
این در شرایطی است که میزان مرگ و میر به دلیل بیماری‌های مرتبط با دخانیات مانند سکته مغزی، بیماری‌های قلبی و ریوی، آمفیزم و برونشیت مزمن در سوئد نیز تقریباً ۴۰ درصد کمتر است.
کارشناسان می‌گویند در حالی که ارائه گزینه‌های جایگزین بیشتر در کاهش تعداد سیگاری‌ها تاثیر داشته، آموزش و اقدامات کنترل دخانیات نیز به افراد در ترک سیگار کمک کرده است.
ارقام بنیاد مالیات نشان می دهد که در سوئد در سال ۲۰۲۱ بر هر قوطی سیگار ۴.۵۱ یورو مالیات گرفته شده است که آن را در حدود میانگین اتحادیه اروپا قرار می‌دهد. فرانسه و ایرلند بالاترین عوارض را برای سیگار در اتحادیه اروپا وضع کرده‌اند، در حالی که بلغارستان و لهستان کمترین مالیات را بر سیگار اعمال می‌کنند.
سازمان غیردولتی «سوئد بدون دود» اعلام کرده است که اقدامات سوئد برای مبارزه با مصرف دخانیات جان بیش از ۳۴۰۰ نفر در سال را نجات داده است. این گروه می‌گوید اگر اتحادیه اروپا از آن‌ها الگوبرداری می‌کرد، می‌توانست جان ۲.۸۴ میلیون نفر را در سراسر کشورهای عضو نجات دهد.
بر اساس داده های گردآوری شده توسط آژانس آمار اروپا، یورواستات، بدترین وضعیت به لحاظ سیگار کشیدن در اروپا را بلغارستان دارد. ۲۸.۲ درصد از جمعیت این کشور روزانه تنباکو مصرف می‌کنند. پس از آن ترکیه (۲۷.۳٪)، یونان (۲۷.۲٪)، مجارستان (۲۵.۸٪) و لتونی (۲۴.۹٪). قرار گرفته‌اند.
سوئد سالهاست که طرح مبارزه با سیگار را در دستور کار دارد. در اوایل سال ۲۰۰۵ سیگار کشیدن در همه کافه‌ها و رستوران‌های این کشور ممنوع اعلام شد. از سال ۲۰۱۹ بدین سو این ممنوعیت نشستن در فضای باز بارها، رستوران‌ها و همچنین مکان‌های عمومی را نیز شامل می‌شود.
